|
|
 |
| |
Akcja Carpatica
Akcja Carpatica to grupa badawcza zajmująca się badaniem wędrówek ptaków w polskiej części Karpat. Od początku lat osiemdziesiątych prowadzi badania nad wędrówką ptaków przez Polskę Południową, zaś od 1998 roku jej stacja terenowa umiejscowiona jest na stałe w Beskidzie Niskim, w miejscowości Myscowa, na obrzeżu Magurskiego Parku Narodowego.
Akcja prowadzi badania polegające głównie na obrączkowaniu migrujących ptaków oraz inne specjalizowane eksperymenty naukowe. Oprócz działalności naukowo-badawczej wnosi również duży wkład w edukację ornitologiczną.
Tajemnice Beskidu Niskiego
Ci, którzy kiedykolwiek poświęcili więcej czasu na zwiedzenie Beskidu Niskiego wiedzą, że to magiczne i pełne mistyki miejsce. Każdego jednak Beskid Niski przyciąga do siebie inaczej, każdego na swój sposób. Niektórzy szukają tutaj śladów tego, co już pewnie nigdy nie wróci, inni zachwycają się niepowtarzalnym urokiem przyrody, jeszcze inni chcą tutaj odnaleźć swoje małe miejsce na ziemi. Są wreszcie tacy,
których na tyle urzekła tajemniczość tych okolic, że próbują poznać, chociaż część pilnie strzeżonych sekretów tych stron, aby je lepiej zrozumieć i pomóc im przetrwać.
Patrząc z perspektywy czasu na prowadzone od lat przez Akcję Carpatica badania, byłoby nieprawdziwym stwierdzenie, iż ludzie którzy to organizują, pozostali do końca wolni od magicznego wpływu Karpat. Wszystko jednak gdzieś i kiedyś się zaczyna, wszystko ma swój początek...
Początki działalności
Początki działalności Akcji Carpatica to początki zainteresowań ornitologicznych jej założycieli, czyli Marka Jędry i Witolda Ziaji. Rozpoczynając swoje ornitologiczne przygody między innymi w południowo-wschodniej Polsce zostali oni oczarowani Karpatami. Chwilę później pojawiły się zainteresowania migracją ptaków przez to właśnie pasmo górskie. Te bardzo często puste jeszcze tereny przynosiły wiele cennych obserwacji, które nasuwały coraz to nowe pytania. Co roku wracali więc coraz to chętniej do niezbadanych zakątków Beskidu Niskiego i zastanawiali się nad tym, jaki wpływ mają Karpaty na migrację ptaków. Pytań było coraz to więcej. Po wielu latach poszukiwania w południowo-wschodniej Polsce terenu dogodnego do prowadzenia badań nad wędrówką ptaków, postanowili spróbować w samym sercu gór, w rozległej dolinie rzeki Wisłoka w Myscowej. Jak szybko się okazało próba była bardzo udana, miejsce pozwoliło na obrączkowanie dużo większej ilości ptaków niż lokalizacje wcześniejsze. Od 1998 roku miejsce to stało się centrum prac Akcji Carpatica i do dnia dzisiejszego działa w nim przez około 12 tygodni w roku terenowa stacja badawcza.
Cel obrączkowania ptaków 
Obrączkowanie to jedna z częściej wykorzystywanych do badań nad wędrówką ptaków metoda. Wiedza którą dysponują obecnie naukowcy, to tylko część tego, co oni sami chcą lub powinni wiedzieć, aby w pełni świadomie chronić środowisko naturalne. Niestety, szczególnie mało wiemy na temat wędrówek ptaków właśnie przez Europę środkowo-wschodnią a zwłaszcza przez rejon Karpat.
W bardzo trudnym i specyficznym terenie badawczym, jakim są te góry, brak stacji ornitologicznych, a zwłaszcza takich, które od lat byłyby prowadzone regularnie. Brak więc materiałów z wieloletnich badań. Informacje o zaobrączkowanych i ponownie znalezionych ptakach pozwalają na precyzyjne śledzenie tras ich przelotu, tym dokładniejsze, im więcej stacji ponownie stwierdzi ptaka z tym samym numerem obrączki. Równocześnie z obrączkowaniem prowadzone są inne eksperymenty, które pozwalają np. na dokładne porównywanie liczebności wędrujących osobników w poszczególnych latach, co stanowi ważny element monitoringu i daje możliwość zaobserwowania niekorzystnych tendencji w liczebności danego gatunku.
Prowadzenie regularnych badań w oparciu o te same metody, dokładnie w tym samym środowisku i dokładnie w tym samym miejscu przez szereg lat, pozwala na prawdziwe śledzenie przydatności określonego siedliska jako bazy pokarmowej dla odpoczywających podczas przelotu ptaków. To tylko niektóre z ważnych dla nas aspektów dokładnego poznania zjawisk przyrodniczych w celu ochrony środowiska naturalnego.
Badanie migracji ptaków
Współcześnie badania związane z ochroną środowiska w bardzo wielu krajach wspomagane są przez wiele niezwiązanych bezpośrednio ze środowiskami naukowymi osób. Podobna jest w przypadku Akcji Carpatica. Nasza działalność możliwa jest tylko i wyłącznie dzięki ogromnemu zaangażowaniu dziesiątek ornitologów amatorów, którzy za własne pieniądze co roku spędzają na naszej stacji sporo czasu, aby pomóc w badaniach. Nad organizacją i nadzorowaniem prac czuwa kilkuosobowy zespół. Akcja Carpatica prowadzi prace badawcze zgodnie z metodami ustalonymi przez Zakład Ornitologii PAN, czy Sieć Badania Wędrówek Ptaków "SEEN". Stacja terenowa Akcji Carpatica jest obecnie najdalej na południe Polski wysuniętą stacją obrączkarską. W każdym roku prace trwają od początku sierpnia do początku listopada. W stałym miejscu zakładany jest obóz naukowy, który składa się z jednego bardzo dużego namiotu naukowo-gospodarczego oraz szeregu mniejszych zwykłych namiotów turystycznych. Na stałej powierzchni badawczej rozstawionych jest kilkadziesiąt specjalnych siatek ornitologicznych, z których regularnie co 60 lub 30 minut przynoszone są ptaki. Każdy schwytany ptak po oznaczeniu jego gatunku, płci i wieku otrzymuje specjalną aluminiową obrączkę i natychmiast zostaje wypuszczony. Podczas obrączkowania zbierane są również inne dane o ptakach - np. waga, dokładne pomiary - wykorzystywane później do badań dodatkowych. Informacje o każdym zaobrączkowanym ptaku przesyłane są następnie do Zakładu Ornitologii PAN w Gdańsku, gdzie mieści się centralna kartoteka wszystkich zaobrączkowanych w Polsce ptaków. Tam też przesyłane są informacje o schwytanych ponownie z obrączkami ptakach. Po wielu tygodniach ciężkiej pracy terenowej i zaobrączkowaniu w sezonie około 4.000 do 5.000 ptaków, nie pozostaje nam nic innego jak pełne napięcia oczekiwanie na każdego ponownie stwierdzonego z naszą obrączką ptaka.
Akcja Carpatica dzisiaj...
W dniu dzisiejszym Akcja Carpatica ma już za sobą siedem lat regularnych badań w tym samym miejscu i w sumie blisko 30.000 zaobrączkowanych ptaków. Co roku odławiamy około 80 ptaków noszących założone przez nas obrączki w poprzednich latach. W sumie posiadamy również kilkanaście wiadomości o ptakach, które doleciały do nas z obcymi obrączkami oraz porównywalną ilość naszych obrączek stwierdzonych poza Polską.
W oparciu o wyniki prac A.C. powstały w ubiegłym roku pierwsze prace magisterskie, a obecnie planowane są kolejne prace w tym również doktorskie. Oprócz typowych prac związanych z podstawową analizą wiadomości powrotnych, aktualnie opracowywane są dane ze specjalistycznych badań kierunkowych, badań biometrycznych oraz z zakresu preferencji siedliskowych w trakcie migracji. Dzięki pracom Akcji Carpatica udało się lepiej poznać dokładne terminy migracji w tej części Polski oraz stwierdzić występowanie kilku nie notowanych w tym rejonie gatunków. Kolejne wysuwane stopniowo wnioski oraz hipotezy doprowadzą zapewne do innych ciekawych stwierdzeń.
Poza działalnością badawczą, Carpatica wnosi również spory wkład w edukację ornitologiczną. Przez cały okres swojej pracy prowadzi spotkania dla młodzieży ze szkół podstawowych, gimnazjów oraz średnich. Sami zaś woluntariusze, którzy przejeżdżają do pracy na stacji, zdobywają nieocenione doświadczenie, które pozwala później na dalsze rozwijanie umiejętności ornitologicznych.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o działalności A. C. - zaglądaj regularnie na nasze strony lub prześlij list z pytaniem.
www.carpatica.krak.pl
e-mail: carpatica@krak.pl
JEŻELI KIEDYKOLWIEK ZNAJDZIESZ PTAKA Z OBRĄCZKĄ
ZAWIADOM NATYCHMIAST
ZAKŁAD ORNITOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUK !
adres Zakładu:
Zakład Ornitologii PAN
ul. Nadwiślańska 108
80-680 Gdańsk 40
office@stornit.gda.pl
LUB JAKĄKOLWIEK ORGANIZACJĘ ORNITOLOGICZNĄ,
NA PRZYKŁAD:
AKCJĘ CARPATICA
carpatica@krak.pl
I jeszcze jedno...
Beskid Niski to nazwa, za którą dla większości kryje się tajemniczość, kultura, burzliwa historia... Nie należy jednak zapominać o tym, że to również zwyczajnie jedno z miejsc na naszej ziemi. Miejsce o cudownych walorach przyrodniczych, które przetrwało i jest swoistym darem natury. Aby je utrzymać w jak najbardziej nienaruszonej postaci, nie zniszczmy go. Poznajmy je lepiej aby go móc chronić i wspólnie dołóżmy wszelkich starań aby pozostało dla następnych pokoleń takim, jakim chcemy go widzieć sami...
Tekst i zdjęcia: Marek Jędra - 1 wrzesień 2005
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
2812
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
