|
|
 |
| |
Bednarka (opis + foto)
 Bednarka (łem.- Bodnarka, od bodnar-bednarz), wieś położona przy drodze
Gorlice-Dukla, która wraz z pobliskim Rozdzielem i Wolą Cieklińską do 1947
roku była najbardziej na północ wysuniętą wsią łemkowską w Beskidzie Niskim.
Lokowana w XIV wieku na prawie magdeburskim. Od 1420 r. obowiązywało tam już
prawo wołoskie. Warto zaznaczyć, że lokowanie wsi na Łemkowszczyźnie na tym
prawie było procesem społecznym, a nie etnicznym i polegało na przejmowaniu
pasterskich form prawnych i gospodarczych (mieszkańcy tego typu wsi płacili
czynsz w naturze, oddając panu między innymi po jednej owcy z każdej
hodowanej dwudziestki). Terminem Wołoch w tamtych czasach określano
pasterzy, bez względu na to skąd pochodzili. Warto tylko w tym miejscu
zaznaczyć, że osadzanie wsi na prawie wołoskim nie było charakterystyczne
tylko dla Łemkowszczyzny. Np. w okolicach Sambora na prawie wołoskim
lokowano ponad 90 wsi.
W 1785 roku we wsi mieszkało 493 grekokatolików (najczęstsze nazwiska:
Ciupka, Kohut, Popowczak, Prońko i Szczerba), 25 rzymokatolików i 5 Żydów a w
1899 grekokatolików było już 858, w tym 128 emigrantów w USA i Węgier.
W 1936 roku we wsi mieszkało 771 grekokatolików, 167 rzymokatolików, 11
Żydów i 52 baptystów. Ci ostatni mieli swój dom modlitewny w pobliskim
Wapiennym.
Zdaniem Romana Reinfussa mieszkańców Bodnarki jeszcze w okresie
międzywojennym inni Łemkowie nazywali "Pupkaramy" lub "Cycakamy". przezwisko
miało się wziąć od kroju kołnierza czuhy (chuhani), charakterystycznego dla
Łemków szerokiego płaszcza z brązowego samodziału, narzucanego na ramiona
jak peleryna. Czuha posiadała duży, spadający na plecy kołnierz, któr y
w razie słoty lub zawiei można było zarzucić na głowę i zawiązać jak kaptur.
Kołnierze czuh noszonych w Bodnarce były obszyte białym sznurkiem układanym
w pętelki, zwane "pupky" lub "cycaky".
W ramach "Akcji Wisła" w czerwcu 1947 roku wysiedlono z Bednarki 433 Łemków.
(we wsi pozostało 64 Polaków).
Po 1956 roku do Bodnarki chciało wrócić wielu wysiedlonych Łemków.
Pisałem prośbę do województwa rzeszowskiego o powrót do swej rodzinnej wsi Bodnarki.
Otrzymałem odpowiedź, że moją prośbę skierowali do rozpatrzenia do Powiatu
Gorlickiego. Minął już miesiąc i nie mam żadnej odpowiedzi -pisał w 1956
roku do Zarządu Głównego Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego
Seman Sokacz z Robożnika koło Legnicy. - Bardzo bym chciał tam powrócić i
tam złożyć swoją głowę, a dzieci moje żeby były szczęśliwe i żyły w
szczęściu dla dobra naszego narodu.
Z tą samą prośbą zwracał się inny wysiedleniec.
"Ja niżej podpisany Iwan
Juszczak, syn Dymitra, zostałem przesiedlony w Akcji "Wisła" dnia 27 czerwca
1947 roku ze wsi Bodnarka, powiat Gorlice, woj. Rzeszów, ze swego własnego
domu i gospodarki, tylko za to, że jestem narodowości ukraińskiej...Uważam,
że z rodzinnej chaty i gospodarki wysiedlono mnie w sposób barbarzyński i
bezpodstawny i zrobiono mi w ten sposób wielką krzywdę, z którą nigdy się
nie pogodzę. Proszę przekazać moją sprawę odpowiednim władzom w celu
rozpatrzenia i zezwolenia mi na powrót..."
Wrócić udało się jednak ledwie kilku rodzinom. Obecnie wieś liczy około 400
mieszkańców, w tym kilkunastu Łemków. Grekokatolicy razem z wiernymi z
Wapiennego i Rozdziela (około 20 rodzin) modlą się w byłej cerkwi
greckokatolickiej w Rozdzielu.
We wsi stoi dobrze zachowana murowana cerkiew z 1900 roku. Wzniesiono ją
głównie dzięki pomocy emigrantów ( w 1909 roku na 860 mieszkańców wsi, 360
pracowało w Ameryce). Cerkiew pod wezwaniem Opieki Najświętszej Maryi Panny
jest orientowano tzn. skierowana sanktuarium w kierunku wschodnim. W
odróżnieniu od tradycyjnej, trójdzielnej cerkwi łemkowskiej, nie ma babińca
(tylko nawę i prezbiterium). Zamiast niego, podobnie jak na słowackiej,
południowej Łemkowszczyźnie, zbudowano dwie wieże.
W środku zachowany częściowo stary ikonostas. Jego górna część jest nowa,
namalowana kilka lat temu przez malarzy z Ukrainy. Oryginalne są natomiast
cztery ikony "namiestne", umieszczone na dole ikonostasu. Obrazują one (od
lewej): św. Mikołaja, Matkę Bożą z Dzieciątkiem, Chrystusa Nauczającego
i Archanioła Michała. Wśród ikon namiestnych zawsze po prawej stronie
umieszczano ikonę "chramową" czyli obrazującą patrona świątyni.
Ale w Bodnarce nietypowo w tym miejscu znajduje się ikona Archanioła
Michała. Góra ikonostasu też nie zachowuje tradycji łemkowskiej, która nad
ikonami namiestnymi lokowała 12 tzw. prazdnyczek (ikony przedstawiające
najważniejsze święta kalendarza liturgicznego), a nad nimi 6 dużych ikon z
apostołami. W Bodnarce tymczasem jest ich tylko 6.
W cerkwi warto zwrócić uwagę na oryginalne malowidło przedstawiające
procesję wiernych. Oryginalne są też carskie wrota i złocone wrota
diakońskie. Obok cerkwi drewniany krzyż wzniesiony na pamiątkę 950-lecia
chrztu Rusi Kijowskiej.
Dziś cerkiew pełni funkcję kościoła pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej
Pomocy.
We wsi zachowało się kilka krzyży przydrożnych.
Przy głównej drodze dwie
kapliczki, murowana i drewniana. Na przycerkiewnym cmentarzu klika starych
krzyży i kamiennych cokołów. W najwyższej części cmentarza jest usytuowany
cmentarz wojenny nr 84.
Jak trafić do wsi Bednarka ??
Samochodem
Dojazd samochodem jest bardzo dogodny. Wieś leży przy głównej szosie z Gorlic do Nowego Żmigrodu
Pieszo i rowerem
Do Bednarki nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny.
-w pobliskim Rozdzielu, początek bierze niebieski szlak turystyczny na Ferdel Mały. Tam spotykamy zielony szlak z Wapiennego na Magurę Wątkowską.
Tekst nadesłał Igor Hrywna
Liczba zdjęć: 5  | Bednarka |
|  | Bednarka |
|  | Bednarka |
|  | Bednarka |
|  | Bednarka |
|
|
Aktualizacja: 2013-05-31
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
4029
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
