|
|
 |
| |
Leszczyny (opis + foto)
 Leszczyny - łem. Lishchyny - niewielka wieś położona w cieniu południowych stoków grzbietu Magury Małastowskiej nad potokiem Przysłup. Przez drogę przebiega asfaltowa droga z Bielanki do Kunkowej i Uścia Gorlickiego. Od zachodu, za wzgórzem Łysiec (662 m. n.p.m.) znajduje się wieś Łosie, od północnego-zachodu wieś graniczy z Bielanką, od strony południowej wieś graniczy z Kunkową a podążając korytem potoku Przysłup, w odległości 3 kilometrów znajduje się Nowica.
Ta zamieszkała jeszcze przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej przez 110 rodzin wieś dziś zamieszkała jest zaledwie przez kilka rodzin i zabudowana jest kilkunastoma domami.
Dziś o latach świetności wsi świadczy dziś przede wszystkim przepiękna cerkiew znajdująca się w środku wsi, wiejski cmentarz, kilkanaście przydrożnych krzyży oraz kilka zachowanych drewnianych chałup.
W przeciwieństwie do wielu beskidzkich wsi, w tym przypadku chyba nie trudno rozszyfrować pochodzenie nazwy wsi. W czasach lokowania Leszczyn, okolicę porastały bogata w orzeszki laskowe - leszczyna.
Wieś Leszczyny należy do jednej z najstarszych w tej części Beskidu Niskiego. Nie wiadomo dokładnie kiedy powstały pierwsze domostwa, przypuszcza się że nastąpiło to z końcem XV-go wieku. Pewnym jest, że pierwsza wzmianka dotycząca wsi Leszczyny pochodzi z 1599 roku. Z tego roku pochodzą zapiski z bieckiej księgi sądowej potwierdzające transakcję sprzedaży sześciu wsi: Bielanka, Łosie, Klimkówka, Kunkowa, Lesczyny i Nowica przez Samuela Branickiego. Nabywcą został podstarości biecki, Jan Potocki. Ten zwarty klucz sześciu, sąsiadujących ze sobą wsi, położonych w dorzeczu Ropy zwany był "kluczem klimkowskim" bądź "kresem klimkowskim".
W dobrach Jana Potockiego wsie "klucza klimkowskiego" stanowiły samodzielną jednostkę administracj sądowej - miały własne sądy i tak sąd wielki albo zwierzchni zajmował się załatwianiem spraw zastrzeżonych dla pana feudalnego; sądy gajowe czy późniejsze sądownictwo specjalne, karne ścigały za przestępstwa, zaś sądy sołtysie to sądy wyższe prawa niemieckiego, orzekające w sprawach związanych z sołectwami i wójtostwami.
Pod przewodnictwem wójta (sędziego), którym bywał sołtys Klimkówki, działał w kresie klimkowskim sąd wójtowski. Przysiężnikami byli sołtysi oraz po 1-2 ławników z każdej wsi. W posiedzeniach tego sądu brał udział właściciel kresu lub rzadziej jego przedstawiciel. Najczęściej sąd zbierał się w Klimkówce ale zdarzało się to także w Leszczynach.
Niezależnie od tego każda z wsi kresu klimkowskiego miała swego urzędującego sołtysa i ławę (urząd) i swe własne księgi sądowe. Leszczyny były spośród tych sześciu wsi - najmniejsze.
Jest pewnym, że w 1613 roku powstała w Leszczynach pierwsza cerkiew, której ksiądz w 1629 roku został uwolniony od obciążeń na rzecz Jana Potockiego. W 1646 roku, należące do parochii Łosie i zamieszkałe przez 76 osób Leszczyny, zmieniły właściciela - stał się nim Wacław Potocki.
W 1721 roku właścicielem Leszczyn jest Kasper na Rzeplinie Woiakowski.
Po śmierci parocha Jacentego Leszczyńskiego w 1721 roku, przez cztery lata Leszczynyny nie miały swojego prezbitera... dopiero w 1725 roku rozpoczął posługę kapłańską paroch z sąsiedniej Nowicy - Stefan Sembratowicz. Taki stan rzeczy trwał aż do 1761 roku, w którym to Stefan Sembratowicz przekazał Leszczyny swojemu młodemu, zaledwie 27-letniemu krewniakowi Teodorowi Sembratowiczowi. Ten okres "zastępczego probostwa" nie był zbyt szczęśliwy dla cerkwi, która w krótkim okresie czasu zaczęła niszczeć a paroch z Nowicy nie podejmował się inwestowania w świątynię. Dopiero działania jego następcy, wspomnianego już Teodora Sembratowicza doprowadziły do rozbudowy świątyni i rozkwitu parafii. Efektem tego było przyłączenie do parochii Kunkowej - pierwszy raz odnotowano to w 1775 roku. W tym okresie Leszczyny zamieszkiwały 254 osoby - wszystkie wyznania greckokatolickiego. Okres rozkwitu parochii trwał do 1797 roku czyli do śmierci Teodora Sembratowicza. Od tego czasu stopniowo osłabiało się znaczenie Leszczyn czego efektem były plany wcielenia Leszczyn i Kunkowej do parochii w Klimkówce - tak się jednak stało w 1855 roku. Prawdopodobnie był to jeden z powodów podjęcia decyzji budowy nowej świątyni w  Leszczynach. Stara służyła mieszkańcom 222 lata czyli do roku 1835 roku - wtedy to właśnie oddano do użytku nową świątynię, która zachowała się do dnia dzisiejszego.
Pod koniec XIX wieku Leszczyny nawiedziła epidemia cholera, która najbardziej nasiliła się w 1873 roku pochłaniając dziesiątki istnień ludzkich. Po opanowaniu epidemii rozpoczął się okres wyjazdów za pracą do Ameryki, wielu mieszkańców wyjechało za ocean w poszukiwaniu pracy. Zarobione za oceanem dolary przesyłane były do Leszczyn i pozwalały stopniowo rozbudowywać wieś.
Na przełomie XIX i XX wieku mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, które jednak nie mogło na tych terenach stanowić jedynego i wystarczającego źródła dochodu. Prócz rolnictwa wiele rodzin zajmowało się wypasem rogacizny i hodowlą zwierząt domowych a przede wszystkim gęsi. Oprócz zajęć typowo rolniczych częśc mieszkańców zajęło się rzemiosłem a mianowicie wyrobem i sprzedażą wyrobów drewnianych. W okolicznych wsiach znani byli również wędrowni szklarze pochodzący z Leszczyn, którzy zaopatrywali się w szkło w pobliskich hutach szkła a później już bezpośrednio w Gorlicach
Z początkiem XX wieku wieś wiele zawdzięcza pochodzącemu ze wsi Doliny, ojcu Józefowi Banickiemu. Podczas jego pobytu w Leszczynach wykonano między innym polichromię w cerkwi p.w św Łukasza oraz rozpoczęto organizowanie pierwszej, wiejskiej szkoły. Rozwój wsi na krótki okres czasu wstrzymała I wojna światowa, która jednak nie poczyniła ani większych szkód materialnych ani ofiar wśród ludności cywilnej.
Pod koniec lat 20-tych, efektem tzw. "schizmy tylawskiej" na terenie całej Łemkowszczyzny następowała konwersja części wiernych na prawosławie jednak w Leszczynach zaledwie trzy osoby przeszły na prawosławie a cała wieś pozostała unicka.
Po zakończeniu wojny nadal napływały do wsi pieniądze zarobione przez mieszkańców w Ameryce. Za te właśnie pieniąze w 1935 roku wybudowano w Leszczynach nowy i nowoczesny jak na tamte czasy budynek szkoły, który zastąpił starą, jednoklasową szkołę. Dyrektorem szkoły w tym okresie był Polak - Leopold Wyrobiec, który niestety zapisał sie w pamięci wieloma konfliktami z mieszkańcami, konfliktami, które często miały bardzo ostry przebieg. Mimo, iż wcześniej nauczano w języku łemkowskim, nie można go było przekonać do nauki w innym języku niż język polski a to nie podobało się zamieszkałym w większości przez Łemków - mieszkańcom Leszczyn. W 1936 roku, pośród ponad 100 rodzin zamieszkujących Leszczyny, 1490 osób to grekokatolicy a zaledwie 15 osób to byli rzymscy katolicy a dwie rodziny (kowal i karczmarz) to byli Żydzi.
W 1945 roku mieszkańców wsi objęły pierwsze wysiedlenia z terenów Łemkowszczyzny na tereny sowieckiej Ukrainy a dwa latach później, w 1947 roku w ramach Akcji "Wisła" mieszkańcy, którzy uniknęli wysiedleń w 1945 roku, zostali wysiedleni na "ziemie zachodnie". Łemkowskie chyże zostały zasiedlone przez polskich oadników. Dopiero po 1956 roku nastąpiły pierwsze powroty Łemków - gospodarzy tych ziem.
Po 1947 roku cerkiew w Leszczynach przez 22 lata służyła rzymskim katolikom a w 1968 roku została przekazana prawosławnym.
Dzisiejsze Leszczyny mają zdecydowanie inny charakter niż przed połową lat 80-tych XX-wieku. Do tego czasu Leszczyny leżały na uboczu a dojazd do drogą gruntową z Uścia i Kunkowej był utrudniony. Wszystko zmieniła budowa zbiornika zaporowego "Klimkówka", która wymusiła wybudowanie nowej asfaltowej szosy z Uścia przez Kunkową do Leszczyn i dalej do Bielanki i Łosia.
Warto poszukać i zobaczyć:
- pochodząca z 1835 roku cerkiew pod wezwaniem św. Łukasza
- cmentarz parafialny
- piękny widok na dolinę Leszczyn z drogi na Bielankę
- kilka starych i dobrze zachowanych chyż
- przydrożne krzyże i kapliczki
Jak trafić do Leszczyn ??
Pieszo bądź rowerem
Przez Leszczyny nie przebiega żaden znakowany szlak turystyczny lecz wokół jest wiele dróg i ścieżek, które są uzupełnieniem sieci szlaków turystycznych:
- z Nowicy doliną potoku Przysłup - trasa dla piechurów oraz rowerzystów - potok Przysłup kilkakrotnie przecina ścieżkę, w zimie z reguły nie przetartą
- z Bielanki i Łosia drogą asfaltową
- z Uścia Gorlickiego przez Kunkową - szosą asfaltową
- z Łosia przez Kunkową ścieżką trawersującą Łysiec
- istnieje możliwość zejścia jedną z licznych ścieżek (około 500 metrów) z grzbietu Magury Małastowskiej, którym przebiega zielony szlak turystyczny
Samochodem
- do Leszczyn łatwo dojechać drogami o przyzwoitej nawierzchni:
- z Uścia Gorlickiego przez Kunkową
- z Szymbarku przez Bielankę
- z Ropy przez Łosie
Jeśli posiadasz jakiekolwiek informacje, zdjęcia, materiały związane z tą wsią, znasz ludzi lub potomków tych, którzy stąd pochodzili...napisz do mnie...bartek@beskid-niski.pl
Liczba zdjęć: 25  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|  | Nowe |
|  | Leszczyny |
|  | Leszczyny |
|
|
Aktualizacja: 2013-06-05
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
3777
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
