|
|
|
/ Obiekty / Radoszyce - dawna cerkiew greckokatolicka
|
 |
| |
Radoszyce - dawna cerkiew greckokatolicka
 Radoszyce - dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Dymitra, obecnie pełni funkcje kościoła filialnego dla parafii w Komańczy pod wezwaniem Matki Bożej Wspomożycielki.
Cerkiew znajduje się w dolnej części wsi, po lewej stronie, na wysokim wzgórzu co powoduje, że jest to bardzo widokowe miejsce z widokiem na całą wieś w kierunku zachodnim. Z racji położenia (100 metrów od głównej drogi) nie sposób cerkwi nie zauważyć - jest widoczna zarówno z szosy Komańcza-Palota jak i z okolicznych wzgórz.
 Cerkiew została wybudowana w 1868 roku a cztery lata później została konsekrowana. Parafia do 1934 roku należała do Diecezji Przemyskiej (w 1934 roku weszła w skład Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny) - pierwotnie do dekanatu jaśliskiego obejmując również sąsiednią Osławicę - po I wojnie światowej (od 1921 roku) należała do dekanatu łupkowskiego. Pierwszy poważny remont cerkwi został wykonany po blisko 30 latach od oddania jej do użytkowania to jest w 1897 roku - w tym też roku dokonano ponownej konsekracji świątyni. Kolejny poważny remont, został wykonany w 1906 roku. Po pierwszej wojnie światowej w miejsce zmarłego księdza Dymitra Gabła (pochowany jest koło cerkwi), został przysłany ksiądz Teodor Lewicki, który podczas wojny służył w Ukraińskiej Armii Halickiej. Jego żona pochodziła z polskiej rodziny Michalczyk a jedna z jego sióstr była nauczycielką w Radoszycach. W latach 1936-1937 wykonana została polichromia. Do roku 1947 użytkowana była przez miejscowych grekokatolików jako cerkiew parafialna. II-gą wojnę światową cerkiew przetrwała z niewielkimi zniszczeniami - w 1944 roku jedna z cerkiewnych bań na dzwonnicy została zniszczona a sama cerkiew została uszkodzona w przyziemiu oraz w kilku miejscach przestrzelony został dach. Po wojnie Polacy, którzy zamieszkali w Radoszycach naprawili uszkodzona banię a także zabezpieczyli zniszczenia przy fundamencie. W wyniku wysiedleń Łemków w ramach Akcji "Wisła" Radoszyce opustoszały a wojsko bezkarnie zdemontowało i wywiozło z Radoszyc trzy dzwony o łącznej wadze 750 kg a także część wyposażenia cerkwi - min. kielichy mszalne, dwanaście kompletów ornatów i inne. Po Akcji "Wisła" w 1948 roku przejęta została przez łacińskiego proboszcza z Komańczy i jako kościół pod wezwaniem Matki Bożej Wspomożycielki użytkowana była (nabożeństwa odbywały się raz a później dwa razy w miesiącu) do roku 1961 kiedy to Wydział do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego  w Rzeszowie nakazał zamknięcie dla wiernych dawnej cerkwi pod wezwaniem świętego Dymitra - cerkiew została oficjalnie zamknięta i zaplombowana w obecności miejscowych wiernych - 10 VIII 1961 r. Nie mogąc pogodzić się przez wiele lat z tą decyzją mieszkańcy Radoszyc, w 1966 roku "włamali się" do świątyni i zaczęto ponownie aczkolwiek nielegalnie użytkować świątynię. Początkowo mieszkańców i księdza dotknęły represje Służby Bezpieczeństwa lecz przez najbliższe lata, nie zdecydowano się na radykalne kroki i Urząd Wojewódzki w Rzeszowie "akceptował" zaistniałą sytuację aczkolwiek nie wydał oficjalnie zgody na użytkowanie świątyni. Taką zgodę otrzymała dopiero w 27 V 1971 roku parafia rzymsko-katolicka w Komańczy przejmując cerkiew w Radoszycach jako kościół filialny parafii w Komańczy. W tym też roku rozpoczęto budowę w pobliżu cerkwi, kilku obór dla pobliskiego PGR-u co mieszkańcy tłumaczyli jako złośliwość i odwet za wydanie zgody na użytkowanie świątyni. Wraz z uzyskaniem w 1971 roku zgody na użytkowanie cerkwi, uzyskano również zgodę na remont cerkwi, który został zakończony dwa lata później tj. w 1973 roku.
 Cerkiew w Radoszycach to typowa konstrukcja drewniana o konstrukcji zrębowej, oszalowana z zewnątrz pionowymi deskami. Według klasyfikacji R. Brykowskiego to wieżowy wariant cerkwi typu północno-wschodniego. Świątynia jest budowlą trójdzielną z niewyróżnionym babińcem (takie konstrukcje nazywa się również cerkwiami pozornie dwudzielnymi). Prezbiterium (cerkiew jest orientowana - prezbiterium skierowane na wschód), jest zamknięte trójbocznie z wyodrębnioną zakrystią, nad babińcem wieża o konstrukcji słupowo-ramowej. Nad nawą i prezbiterium dach o konstrukcji kalenicowej, kryty blachą, z dwiema kopułami, które wieńczą pozorne latarnie (trzecia kopuła wieńczy wieżę). Połacie dachu od strony północnej i południowej obejmują wieżę a wokół cerkwi, dwa, wyraźne gzymsy (podokapowy i nadokienny). Przed wejściem do cerkwi (od strony zachodniej) znajduje się zbudowana na początku XX-go wieku, dwukondygnacyjna, murowana dzwonnica parawanowa, z trzema kopułami, które wieńczą krzyże łacińskie. W miejsce wywiezionych zaraz po wojnie, trzech radoszyckich dzwonów, został podczas remontu wykonywanego z początkiem lat 70-tych zakupiony ze środków mieszkańców - niewielki dzwon. Wokół cerkwi mur zbudowany z łamanego kamienia.
 We wnętrzu cerkwi, XIX wieczny ikonostas z częścią ikon pochodzących z XX wieku. Po włamaniu do cerkwi i kradzieży ikon z rzędu "ikon świątecznych" do dnia dzisiejszego ich miejsce zajmują kopie. W rzędzie ikon namiestnych znajdują się ikony przedstawiające jak w każdym ikonostasie Chrystusa i Matkę Bożą a prócz nich znajduje się często pojawiająca się w ikonostasach na Łemkowszczyźnie postać świętego Mikołaja oraz ikona przedstawiająca patrona cerkwi - świętego Dymitra. Zachował się również rokokokowy ołtarzy z ikoną świętego Dymitra, pochodzący z XVIII wieku. W cerkwi znajduje się dobrze zachowana polichromia figuralno-ornamentowa - w nawie sceny przedstawiają min. Ukrzyżowanie Chrystusa, Chrystusa Nauczającego oraz postacie świętej Olgi oraz świętego Włodzimierza. Na polichromii w babińcu znajdują się przedstawienia Cesarza Konstantyna oraz Cesarzowej Heleny.  Na nadwieszonym nad wejściem do cerkwi chórem muzycznym znajdują się malowidła, które są charakterystyczne dla tej świątyni a przedstawiają życie codzienne mieszkańców Radoszyc. Na jednym z przedstawień mieszkanki wsi idą w kierunku radoszyckiej cerkwi (cerkiew pokryta jest gontem, nie ma jeszcze murowanej dzwonnicy a zamiast niej, w obrębie muru, znajduje się mały, kamienny budynek, który być może służył jako kostnica) na innym z przedstawień widać Łemka pracującego w polu i siejącego zboże. Te dwa malowidła spina szarfa podtrzymywana przez anioły, na której widnieje napis "Chwała na wysokości Bogu a na ziemi pokój".
14 czerwca 1991 roku odbyło się w cerkwi pełniącej rolę kościoła rzymskokatolickiego popołudniowe nabożeństwo - świątynia została zamknięta. 16 czerwca około godziny 8.30 jeden z mieszkańców wsi zauważył wybite okno od strony cmentarza (3,5 metra nad ziemią) a z cerkwi zniknęły wszystkie ikony z rzędu "prazdników" - nie były to duże ikony - każda z nich miała rozmiar 30cm x 30 cm. Wszystkie pochodziły z początku XIX wieku. Dziś skradzione ikony zastępuja kopie.
W 2001 roku radoszycka cerkiew uchyliła rąbka swojej skrzętnie ukrywanej tajemnicy. Podczas prac remontowych odnaleziona została duża ilość dokumentów gminnych i parafialnych oraz spora ilość sprzętów liturgicznych. Uczestnicy XV obozu konserwatorskiego zorganizowanego Nieformalną Grupę Kamieniarzy "Magurycz" zabezpieczyli i zinwentaryzowali wszystkie znaleziska. Dokumenty, głównie z końca XIX i początku XX wieku, a także z okresu II wojny światowej, których jest bardzo dużo, zostały wstępnie oczyszczone i pogrupowane tematycznie. Większość z nich znajdowała się pod luźną podłogą strychu oraz pod grubą warstwą wszelkiego rodzaju śmieci w pustkach pomiędzy szalunkiem a ścianami babińca i nawy oraz pod schodami prowadzącymi na strych. Wszędzie tam znajdowały się też - najprawdopodobniej w większości złożone jeszcze przed wojną - fragmenty różnych sprzętów liturgicznych, które także zostały wstępnie oczyszczone i przewiezione do cerkwi w Wisłoku Wielkim.
Liczba zdjęć: 25  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|  | Radoszyce |
|
|
Aktualizacja: 2008-04-08
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
1
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
