|
|
|
/ Obiekty / Łupków - tunel kolejowy
|
 |
| |
Łupków - tunel kolejowy
W 1874 roku oddano do użytku tunel pod Przełęczą Łupkowską, dzięki czemu mogła powstać "Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna" Przemyśl - Chyrów - Zagórz - Łupków - Medzilaborce - Koszyce - Budapeszt.
 Głównym inżynierem budowy tunelu był Rudolf Gunesch. Według pierwszego projektu tunel miał mieć długość 750 metrów a termin zakończenia prac przyjęto na 3,5 roku od rozpoczęcia budowy. Biorąc pod uwagę warunki geologiczne oraz możliwości techniczne były to plany nierealne.
Prace przy budowie tunelu rozpoczęto w 1871 roku ale źle dobrana technika drążenia tunelu, niewykonanie badań geologicznych oraz niesprzyjające warunki spowodowały, że po roku prac sytuacja na budowie była krytyczna. Jakby tych problemów było mało, to pośród robotników wybuchła epidemia cholery (na budowie pracowali w większości obcokrajowców - przeważnie Włosi). W 1873 linia kolejowa była już gotowa, pociągi dojeżdżały do Łupkowa od strony polskiej i za Medzialborce od strony słowackiej i jedynie brak tunelu hamował otwarcie całej linii kolejowej. Przesyłki, towar i ludzie na brakującym odcinku były transportowane wozami. Pod koniec 1872 roku, zmieniono projekt budowy tunelu, zmieniono również metodę drążenia tunelu co dało szybko spodziewane efekty i dnia 31 maja 1874 roku - tunel był gotowy - otwarto na trasie węgiersko-galicyjskiej kolei ostatni brakujący odcinek o długości 1,6 km z tunelem wysokim na 6,3 m i szerokim na 8,2 m. w którym zmieściła się jedna nitka torowiska (drugą nitkę położono w 1896 roku). Nakłady na budowę tunelu przekroczyły trzykrotnie pierwotnie zaplanowany budżet.
 W swej historii - tunel łupkowski był wielokrotnie uszkodzony. Pierwszy raz zimą 1914 roku, kiedy to wysadziły go Austro-Węgierskie wojska wycofujące się pod naporem armii rosyjskiej. Drugi raz jesienią 1939 roku podczas ofensywy niemieckiej na Polskę, tunel uszkodziły polskie jednostki z założeniem uniemożliwienia wykorzystania tunelu do przerzutu wojsk i sprzętu na teren Rzeczpospolitej - manewr ten wykonano na darmo gdyż armia niemiecka wykorzystywała jedynie drogi jezdne. Uszkodzony tunel odbudowali w 1943 roku Niemcy wykorzystując kolej do przerzutu wojsk na front wschodni. Jednak wkrótce, wycofując się pod naporem Armii Czerwonej - zniszczyli odbudowany rok wcześniej łupkowski tunel. Tunel został mocno zniszczony przy obu wlotach a na dodatek skomplikowanie zaminowany. Jako że linia kolejowa miała duże znaczenie w zaopatrzeniu Armii a odbudowa i rozminowanie tunelu było czasochłonne, więc inżynierowie Armii Czerwonej wpadli na "genialny pomysł" przeprowadzenia linii kolejowej z ominięciem tunelu do czasu zakończenia jego remontu - grzbietem w okolicach Przełęczy Łupkowskiej. Prace rozpoczęto 3.11.1944 a już miesiąc później - 4.12.1944 "diabelski trakt" jak go nazywano był gotowy - do prac zatrudnieni byli jeńcy wojenni oraz...kobiety. O ile od strony polskiej tory wspinały się na Przełęcz Łupkowską łagodnym zakosem o tyle zjazd w stronę Medzilaborec był karkołomny i niebezpieczny - w najbardziej stromym miejscu, nachylenie torowiska wynosiło aż 38 % !!
 Przeprowadzenie transportu przez Przełęcz wymagało nie lada odwagi i sprawnej organizacji. Na przełęcz od strony Łupkowa, każdy wagon był pojedynczo wciągany przez dwie lokomotywy - na względnie płaskim grzbiecie (potocznie nazywano to miejsce "stacja: Pobieda") odczepiano wagony i wracano po kolejny wagon... i tak robiono aż do uformowania składu kilku wagonów. Następnie dwie lokomotywy podpinano do czoła składu i wykorzystując siłę hamulców zjeżdżano karkołomnym i niebezpiecznym zjazdem w stronę słowackich Medzilaborec. Podczas jednego z transportów zdarzyła się katastrofa, której zresztą rozsądni kolejarze spodziewali się prędzej czy później i gdyby nie rozkazy i groźby rozstrzelania pewnie nigdy nie podejmowali by się przeprowadzania transportów przez Przełęcz.
W jednym ze zjeżdżających składów, pod wpływem naporu załadowanych tonami sprzętu wagonów nie wytrzymały hamulce - rozpędzony skład wypadł z torów, wybuchły zbiorniki z przewożoną benzyną oraz amunicja - zginęła cała obsługa pociągu oraz kilkunastu żołnierzy. Po tym wydarzeniu zaprzestano korzystania z "diabelskiej drogi"
Ślady wału na którym położone było torowisko świetnie widoczne są do dnia dzisiejszego. Te karkołomne przeprawy przez Przełęcz Łupkowską trwały bardzo krótko - do pierwszego tragicznego wypadku
 W sierpniu 1945 przyjechała z Leningradu brygada "Putrem", która rozpoczęła odbudowę i odgruzowywanie tunelu. Po zakończeniu prac i rozminowaniu tunelu, rozpoczęto przygotowania do uroczystości ponownego otwarcia tunelu, które odbyły się 7.11.1946 roku. Z tej okazji przy wlotach do tunelu - po stronie słowackiej i polskiej wmurowano pamiątkowe tablice, które do dnia dzisiejszego przetrwały tylko po stronie słowackiej. W wyniku remontu i wykonaniu żelbetowego przepustu na całej długości tunelu, zmniejszyła się jego szerokość co spowodowało, że zlikwidowano jedną nitkę torowiska pozostawiając tylko jeden tor. Tunel został otwarty ale aż do lat 70-tych... był nieużywany. Do 1974 roku tunel był przegrodzony przegrodą wykonaną z desek, bali drewnianych i podkładów kolejowych - 13.06.1974 roku przywrócono tunel dla ruchu towarowego. W 1977 roku przywrócono ruch osobowy. W latach 1995-1996 został wykonany następny remont tunelu po którym 3 czerwca 1996 roku wznowiono ruch towarowy.
W 1994 roku otwarto przejście kolejowe Łupków - Medzilaborce, które było wykorzystywane do 1999 tylko dla ruchu towarowego - rok 1999 to wznowienie przewozów pasażerskich. Dziś - w 2008 roku - tunel dla celów przewozów pasażerskich wykorzystywany jest tylko w sezonie letnim gdy kursują po dwa składy do Medzilaborec i Zagórza.
Dojście do tunelu
- od stacji Łupków, 10 minut wzdłuż torowiska - wersja spacerowa dla turystów, którzy dotarli do Łupkowa
- z Przełęczy Łupkowskiej - samo znalezienie się już na Przełęczy wymaga wprawy a zejście z Przełęczy (bez żadnego szlaku i ścieżki) wymaga dużej wprawy i samozaparcia
Z przełęczy (przy słupku granicznym I/90 i starym słupie lini energetycznej) schodzimy w kierunku Łupkowa, na przełaj bez ścieżki. Aż trudno uwierzyć, że wlot do tunelu kolejowego znajduje się od Przełęczy w linii prostej zaledwie około 50 metrów. Pokonując zarośnietą polankę (około 20 metrów), schodząc lekko w dół zagłębić się należy w młody aczkolwiek dosyć gęsty las. Po około 30-40 metrach przedzierania się przez las (po lewej stronie widać w odległości kilkunastu metrów wycięty pas lasu - my znajdujemy się na skarpie nad torowiskiem, które znajduje się około 20 metrów niżej. Mając w zasięgu wzroku tory i tunel, schodzimy dosyć ostro w dół do miejsca gdzie będziemy mogli zejść na torowisko. Po zejściu na torowisko, z zachowaniem ostrożności możemy dojść do wlotu tunelu
Liczba zdjęć: 11  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|  | Łupków |
|
|
Aktualizacja: 2008-03-16
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
757
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.
|
