Fauna w MPN

Duże i średnie ssaki

Z grupy tej stwierdzono w Magurskim Parku występowanie 21 następujących gatunków:

• z rzędu zajęczaków - zając (Lepus europaeus)
• z rzędu gryzoni - rodzina wiewiórkowatych - wiewiórka Sciurus vulgaris
• rodzina bobrowatych - bóbr Castor fiber
• rodzina nornikowatych - piżmak Ondatra zibethicus
  z rzędu drapieżnych:
• rodzina niedźwiedziowatych - niedźwiedź Ursus arctos (NT)
• rodzina psowatych - wilk Canis lupus (NT), lis Vulpes vulpes, jenot Nyctereutes procyonides
• rodzina łasicowatych - borsuk Meles meles, wydra Lutra lutra, kuna leśna Martes martes, kuna domowa M. foina, tchórz Mustela putorius, gronostaj M. erminea, łasica M. nivalis.
• rodzina kotowatych - ryś Lynx lynx (NT), żbik Felis sylvestris (EN)
  z rzędu parzystokopytnych:
• rodzina jeleniowatych - łoś Alces alces, jeleń Cervus elaphus, sarna Capreolus capreolus
• rodzina świniowatych - dzik Sus scrofa

Gatunkami najbardziej zagrożonymi i wymagającymi specjalnej troski są żbik i ryś. Wyjątkowo cenna jest obecność w Parku żbika. Gatunek ten należy do zwierząt ginących w kraju. Jedyne znane stanowiska są położone w Karpatach, a na terenie MPN bytują dwie rodziny. Ryś na skutek nieprzemyślanej polityki łowieckiej stał się w Karpatach i w Polsce zwierzęciem rzadkim i zagrożonym, ale oprócz Karpat występuje także w pn-wsch. części kraju. W Parku jego liczebność oceniana jest na około 10 osobników. Gatunkiem bardzo nielicznym jest w Parku niedźwiedź. Jego sytuacja jest jednak dość stabilna, gdyż na obszarze Karpat Polskich żyje około 120 niedźwiedzi. Ostatnim z gatunków wymagających specjalnej troski jest łoś, którego liczebność ocenia się na 10-15 osobników.

Gatunkami wymagającymi opieki, ale w zasadzie nie zagrożonymi, są bóbr, wydra i borsuk. Bóbr występuje tylko w liczbie około 6 rodzin i jego sytuacja wydaje się stabilna. Należy zaznaczyć, że oprócz osobników, które reintrodukowano w Karpatach, gatunek ten występuje coraz liczniej w pn.-wch. Polsce. Również wydra regularnie obserwowana nad ciekami wodnymi pł.-wsch. Polski powiększyła w ciągu ostatnich 10 lat swą liczebność parokrotnie. Jej liczebności na terenie Parku nie udało się jednak oszacować. W przypadku borsuka liczebność jest oceniana na 30-60 osobników.

Dużym ssakiem drapieżnym jest na terenie Magurskiego PN wilk. Jego liczebność w Parku i otulinie nie przekracza 20 osobników (2 lub 3 watahy), jednak średnie zagęszczenie jest dość wysokie i wynosi około 10 osobników na 100-200 km2.

Dwa gatunki dużych zwierząt - jeleń i sarna - z uwagi na swą liczebność i sposób żerowania wywierają dużą presję na środowiska leśne Magurskiego PN.

W grupie dużych i średnich ssaków występują na terenie Parku 2 gatunki - lis i kuna leśna. Są one pospolite i stosunkowo liczne, chociaż ich dokładniejsza liczebność nie jest znana. Lis zagraża, zwłaszcza w okresie lęgowym, ptakom terenów otwartych, jak np. bardzo nielicznemu derkaczowi i przepiórce oraz innym kurakom, natomiast kuny dodatkowo powodują straty w lęgach myszołowa i orlika krzykliwego.

Na terenie Parku stwierdzono także 2 gatunki introdukowane w Europie - piżmaka i jenota. Wzrost liczebności, zwłaszcza tego drugiego, może być zagrożeniem dla niektórych przedstawicieli miejscowej fauny.

Małe ssaki i nietoperze

Z grupy tej stwierdzono występowanie na terenie Magurskiego PN 34 gatunków, z których 9 należy do rzędu owadożernych Insectivora, 15 gatunków do gryzoni Rodentia i 10 do nietoperzy Chiroptera.

Z rzędu owadożernych najliczniejszym gatunkiem jest ryjówka aksamitna Sorex araneus, występująca głównie na terenach leśnych i zarośniętych. Wszyscy przedstawiciele tego rzędu należą w kraju do zwierząt chronionych, ale szczególnie interesujące jest stwierdzenie występowania tak rzadkich i zagrożonych gatunków, jak: ryjówka górska S. alpinus i rzęsorek mniejszy Neomys anomalus (LC), a także rzęsorek rzeczek N. fodiens, zębiełek białawy Crocidura leucodon, ziębełek karliczek C. suaveolens i ryjówka malutka S. minutus.

Z rzędu gryzoni najliczniejszym gatunkiem jest na terenach leśnych i zaroślowych MPN nornica ruda Clethrionoys glareolus i mysz leśna Apodemus flavicollis. Natomiast na terenach łąkowych dominują liczebnie: nornik bury Microtus agrestis, nornik zwyczajny M. arvalis i mysz polna Apodemus agrarius. Interesującym gatunkiem jest występująca na terenach otwartych darniówka zwyczajna Pitymys subterraneus, a do rzadkich i chronionych należą wykazane ostatnio badylarka Micromys minutus i orzesznica Muscardinus avellanarius, a także smużka Sicista betulina i popielica Glis glis (NT), których występowanie w Beskidzie Niskim stwierdzono we wcześniejszych latach.

W rzędzie nietoperzy spośród 21 gatunków występujących w Polsce, stwierdzono w MPN obecność 10 gatunków. Są to: podkowiec mały Rhinolophus hipposideros (EN), nocek duży Myotis myotis, nocek wąsatek M. mystacinus, nocek rudy M. daubentoni, mroczek posrebrzany Vespertilio murinus (LC), mroczek pozłocisty Eptesicus nilssoni (NT), mroczek późny E. serotinus, borowiec wielki Nyctalus noctula, gacek brunatny Plecotus auritus i mopek Barbastella barbastellus. W okresie wiosenno-letnim najliczniej notowanym z nich był, spotykany we większości środowisk, mroczek pozłocisty, a do dominantów należały też nocek rudy i gacek brunatny. Natomiast wśród nietoperzy zimujących w Jaskini Mrocznej w rezerwacie Kornuty (najbliższe sąsiedztwo Parku) najliczniejszy był nocek duży. W "Atlasie rozmieszczenia ssaków w Polsce" (1983), aż 7 z wymienionych gatunków nie było notowanych w centralnej części Beskidu Niskiego, natomiast w krótszym przedziale czasowym, nowym gatunkiem dla tego obszaru okazał się mopek.

Wszystkie nietoperze podlegają w Polsce ochronie gatunkowej, jednak specjalna uwaga powinna być poświęcona 3 gatunkom stwierdzonym w Magurskim PN, które są umieszczone w "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" jako gatunki rzadkie. Do ginących i skrajnie zagrożonych należy podkowiec mały, nieco liczniejszy jest mroczek posrebrzany i najliczniejszy ze stwierdzonych gatunków jest mroczek pozłocisty.

Ptaki

Na terenie Magurskiego PN stwierdzono obecność 115 gatunków ptaków lęgowych. W przedstawionych wynikach badań pominięto gatunki przelotne, pojawiające się na krótko i w nieregularnych odstępach czasu. Jedynie żuraw popielaty Grus grus zalatuje regularnie na teren Parku podczas wiosennych i jesiennych migracji, a stada liczące od kilkudziesięciu do kilkuset osobników zatrzymują się czasem na nocny odpoczynek.

Do bardziej interesujących i jednocześnie silnie zagrożonych ptaków lęgowych należą drapieżne. Z 19 gatunków gnieżdżących się w Polsce, 13 występuje w Karpatach, a 7 z nich przystępuje do lęgów w Magurskim PN. Najliczniejszy jest myszołów Buteo buteo, którego zagęszczenie wynosi około 75 par/100 km2 i należy do najwyższych w kraju. Drugim pod względem liczebności ptakiem drapieżnym jest orlik krzykliwy (LC) Aquila pomarina. Gatunek ten - umieszczony w "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" - gnieździ się na tym terenie w liczbie około 46 par, co daje zagęszczenie 23 pary/100 km2 , również jedno z najwyższych w Polsce. Z pozostałych gatunków jedynie krogulec Accipiter nisus gnieździ się w liczbie 13 par, natomiast gołębiarz A. gentilis, trzmielojad Pernis apivorus, kobuz Falco subbuteo i pustułka F. tinnunculus są jeszcze mniej liczne. Na terenie Parku pojawiają się również 2 dalsze gatunki, przystępujące do lęgów w niedalekim sąsiedztwie - orzeł przedni Aquila chrysaetos (EN) i kania ruda Milvus milvus (NT). Stwarza to możliwość ich osiedlenia się na omawianym obszarze.

Interesującą i również zagrożoną grupą ptaków są sowy. Z 9 gatunków gnieżdżących się w Polsce, aż 7 przystępuje do lęgów w Magurskim PN, a kolejny - puchacz Bubo bubo (NT) jest notowany w jego najbliższym sąsiedztwie. Istnieje zatem możliwość osiedlenia się go na badanym terenie. Najliczniejszą sową jest w Parku puszczyk uralski Strix uralensis (LC). Ten borealno-górski gatunek występuje w zagęszczeniu około 60 par/100 km2, najwyższym w kraju a prawdopodobnie również w Europie. Szacunkowe wyliczenia wskazują, iż na terenie Magurskiego PN gnieździ się około 100 par tj. 20-30% populacji krajowej, dzięki czemu Park spełnia wymogi ostoi o randze krajowej. Drugim pod względem liczebności jest puszczyk zwyczajny Strix aluco, występujący w zagęszczeniu 26 par/100 km2. Natomiast znacznie mniej liczne są pozostałe gatunki: sowa uszata Asio otus, pójdźka Athene noctua, płomykówka Tyto alba oraz włochatka Aegolius funereus (LC) i sóweczka Glaucidium passeinum (LC). Te dwa ostatnie gatunki są umieszczone w "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" jako ptaki zagrożone.

Z 10 gatunków z rzędu dzięciołowych stwierdzonych w Polsce, w Magurskim PN gnieździ się aż 9, w tym wszystkie występujące w Karpatach. Najliczniejszy jest dzięcioł duży Dendrocopos major, natomiast drugim pod względem liczebności jest dzięcioł czarny Dryocopus martius. Inne są znacznie rzadsze, jak np. 2 gatunki należące do grupy zagrożonych. Dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos (NT) zasiedla skupienia drzew na terenach otwartych i nad potokami, a borealno-górski element naszej fauny - dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus (VU) występuje tylko sporadycznie w drzewostanach iglastych.

Awifauna cieków wodnych reprezentowana jest przez 5 gatunków: zimorodka Alcedo atthis, sieweczkę rzeczną Charadrius dubius, brodźca piskliwego Actitis hypoleucos oraz 2 gatunki ptaków typowych dla środowisk górskich. Należy do nich pluszcz Cinclus cinclus, którego liczebność wynosi 0,13 pary na 1 km bieżący potoku i nieco liczniejsza pliszka górska Motacilla cinerea - 0,41 par/1 km.

Stosunkowo liczne na terenie Magurskiego PN są dwa gatunki - kruk i bocian czarny, należące z ekologicznego punktu widzenia do drapieżników, które mogą odgrywać istotną rolę w biocenozach tego obszaru. Kruk Corvus corax osiąga zagęszczenie 17 par/100 km2, natomiast bocian czarny Ciconia nigra - 5,5 pary/100 km2. W obu przypadkach zagęszczenie należy do najwyższych w Polsce.

Ważną grupę ptaków stanowi w Magurskim PN zespół zasiedlający tereny otwarte. Bardzo nielicznie gnieżdżą się 2 gatunki, których liczebność również w całej naszej części palearktyki wyraźnie spada, a mianowicie - przepiórka Coturnix coturnix i derkacz Crex crex. Pozostałe to - między innymi - kuropatwa Perdix perdix, czajka Vanellus vanellus, pliszka żółta Motacilla flava, świergotek łąkowy Anthus pratensis i świerszczak Locustella naevia.

Płazy i gady

Z rzędu płazów ogoniastych występuje w Magurskim PN 5 gatunków. Najliczniejsza i najszerzej rozmieszczona jest spotykana prawie wyłącznie w górach traszka górska Triturus alpestris, natomiast najbardziej interesujące jest występowanie endemicznej dla Karpat traszki karpackiej T. Montandoni (LC). Pozostałe to typowa dla obszarów górskich salamandra plamista Salamandra salamandra oraz traszka - grzebieniasta T. Cristatus (NT) i zwyczajna T. vulgaris.

Z rzędu bezogoniastych występuje także 5 gatunków, z których najliczniejsze i najszerzej rozmieszczone są kumak górski Bombina variegata oraz typowa dla obszarów wyżej położonych żaba trawna Rana temporaria. Dalsze gatunki to: rzekotka Hyla arborea, ropucha szara Bufo bufo, oraz najrzadsza i najbardziej zagrożona z tej grupy zwierząt - ropucha zielona B. viridis.

Gady są w Parku nieliczne. Z podrzędu jaszczurek najpospolitsza jest jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara, natomiast tylko sporadycznie stwierdzono jaszczurkę zwinkę L. agilis i padalca Anguis fragilis. Z podrzędu węży pospolite, a lokalnie stosunkowo liczne, są żmija zygzakowata Vipera berus i zaskroniec Natrix natrix. Jeden raz obserwowano gniewosza plamistego Coronella austriaca (VU). Natomiast nie udało się stwierdzić obecności węża Eskulapa Elaphe logissima (CR), który notowany jest z obszaru Beskidu Niskiego, ale z terenów położonych na wschód od Magurskiego PN.

Ryby

W badaniach, które objęły 3 największe cieki - Wisłokę, Ryjak i Wilsznię oraz 5 mniejszych potoków, stwierdzono występowanie 12 gatunków ryb. Zdecydowanym dominantem pod względem liczebności jest strzebla potokowa Phoxinux phoxinus - ponad 57% odłowionych ryb, a w dalszej kolejności: kleń Leuciscus cephalus i brzanka Barbus petenyi - nieco ponad 10%. Pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario stanowi około 7% spośród wszystkich odłowionych osobników. Natomiast pod względem biomasy dominantami są: kleń - ponad 43% z całkowitego udziału, pstrąg potokowy - 20%, brzanka - 17% i strzebla potokowa 10%. Skład gatunkowy zespołu ryb zasiedlających wody Magurskiego PN zależy od wielkości cieku. W potokach najmniejszych - drugorzędowych, występują tylko 4 gatunki. Dominuje strzebla potokowa, liczny jest także głowacz pręgopłetwy Cottus poecilopus (NT). Dalsze 2 gatunki to: pstrąg potokowy i śliz Orthrias barbatulus. Ichtiofauna potoków trzeciorzędowych jest bogatsza tylko o 2 gatunki, także z dominacją strzebli. W ciekach czwartorzędowych występuje 11 gatunków, a oprócz strzebli potokowej liczne są także brzanka i kleń, a w dalszej kolejności - śliz i pstrąg. Jedynym ciekiem piątego rzędu jest Wisłoka poniżej ujścia Wilszni. Również w niej występuje 11 gatunków, z których jednak żaden nie dominuje tak wyraźnie jak strzebla potokowa w mniejszych ciekach. Najliczniejsza jest brzanka, a w dalszej kolejności - strzebla potokowa, kleń, śliz, piekielnica Alburnoides bipunctatus (VU) i pstrąg potokowy. Pozostałe występują śladowo. W skład ichtiofauny Magurskiego PN wchodzą 4 gatunki prawnie chronione: strzebla potokowa, śliz, głowacz pręgopłetwy i piekielnica. Szczególnie interesujące jest występowanie piekielnicy - gatunku który w Polsce należy do najbardziej zagrożonych.

Motyle dzienne i trzmiele

W badaniach nad fauną motyli dziennych Rhopalocera Magurskiego PN prowadzonych w ostatnich 3 latach stwierdzono występowanie 61 gatunków, a łącznie z danymi innych autorów aktualna lista motyli dziennych obejmuje 75 gatunków. Znacznie bogatszy jest spis gatunków wykazywanych z terenu Beskidu Niskiego na przestrzeni ostatnich osiemdziesięciu lat. Obejmuje on 102 gatunki, w tym 79 stwierdzonych w aktualnych granicach Parku. Obecnie nie występują już tak rzadkie i okazałe motyle, jak: niepylak apollo Parnassius apollo, Iphiclides podalirius i Brintesia circe, które jeszcze przed 40 laty były tu obserwowane. Również niepylak mnemozyna Parnassius mnemosyne nie został stwierdzony ostatnio w Parku, chociaż notowany jest lokalnie przy jego pn.-wsch. krańcach.

Z listy gatunków zaliczanych w Polsce do ginących stwierdzono występowanie w Parku 2 gatunków - Limenitis populi i Carcharodus flocciferus, natomiast z gatunków zagrożonych 3 - Lycaena dispar, Apatura ilia i Melitaea diamina. Warto podkreślić, że stwierdzenie Carcharodus flociciferus jest pierwsze dla Karpat Polskich, a Lycaena dispar również pierwsze dla Beskidu Niskiego.

Następne 4 gatunki z grupy ginących i zagrożonych nie zostały stwierdzone ostatnio na terenie Parku, ale są notowane w jego otulinie - Parnassius mnemosyne, Iphiclides podalirius, Vacciniina optilete, Coenonympha tullia. Możliwość ich spotkania na terenie Parku jest realna ponieważ znajdują się tu odpowiadające im siedliska.

Lista owadów trzmielowatych stwierdzonych podczas badań obejmuje 15 gatunków trzmieli (Bombus) i 6 gatunków trzmielców (Psithyrus). W przypadku pierwszej grupy jest to 50% wszystkich gatunków znanych w Polsce, a w przypadku drugiej - 80%. Wymienione owady są ważne dla funkcjonowania zespołów roślin Magurskiego PN, gdyż jak stwierdzono zapylają łącznie około 80 gatunków roślin.

Na terenie MPN licznie występuje Nadobnica alpejska Rosalia alpina, ginący w kraju gatunek chrząszcza.