Góry
  • Turystyka piesza
  • Mapa wydawnictwa PTR Kartografia na podkładzie map WIG
  • Mapa wydawnictwa Compass. Wydanie III z 2005 roku.
Łemkowie i Łemkowszczyzna
  • Łemkowie
Obiekty i miejscowości
  • Miejscowości
  • Cmentarze wojenne
  • Cerkwie i kościoły
  • Tabela obiektów
Przyroda
  • Przyroda
Noclegi
  • Noclegi
  • Jak znaleźć nocleg?
  • Dodaj ofertę
Galerie zdjęć
  • Najlepsze zdjęcia
  • Galerie tematyczne
  • Zdjęcia archiwalne
Informacje praktyczne
  • Przejścia graniczne
  • Komunikacja
  • Pogoda
Sport
  • Rower
  • Sporty zimowe
Portal beskid-niski.pl
  • Wyniki zakończonego konkursu
  • Księga gości
  • Subskrypcja
  • Linki
  • Mapa portalu

 

/ Obiekty / Zyndranowa-Muzeum Kultury Łemkowskiej
 

Zyndranowa-Muzeum Kultury Łemkowskiej

Region:Beskid Dukielski
Kategoria:Muzea
Miejscowość:Zyndranowa (foto)

Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej

Jedno z nielicznych muzeów kultury Łemkowskiej znajduje się w Zyndranowej nad rzeką Panną. Dzisiejsze, coraz bogatsze w eksponaty muzeum, prowadzone przez ponad 30 lat przez Fedora Gocza, przechodziło w swej historii różne koleje losu.

Usiłując ocalić od zapomnienia kulturę, język, tradycję i wszelkie ocalałe pamiątki powracających na swoje ziemie z wypędzenia Łemków, w 1968 roku Fedor Gocz, z pomocą grona działaczy społecznych, urządził w zabytkowej zagrodzie Izbę pamiątek Kultury Łemkowskiej. Na pomieszczenia dla Izby, Gocz wybrał pochodzącą z 1860 starą zagrodę swojego pradziadka Teodora Kukieły. Oficjalne otwarcie tego mini skansenu nastąpiło 18 VIII 1968 prezentując starą zagrodę wraz z tradycyjnym wyposażeniem oraz przedmiotami codziennego użytku.
W 1969 roku z okazji 25 rocznicy zakończenia działań wojennych, Rada działająca przy Izbie Muzealnej postanowiła uczcić tę rocznicę. Zyndranowa leżała w bezpośrednim zasięgu bitwy o Przełęcz Dukielską toczonej od 8 IX do 30 XI 1944 roku. Do tych wydarzeń nawiązuje urządzona w "koniuszni" wystawa. Pomimo, że było zbyt późno na zbieranie eksponatów, gdyż ludzie sprzedawali je na złom i tak udało się wiele zebrać różnych rupieci z pola bitwy. Z zebranych hełmów niemieckich, czechosłowackich, sowieckich, polskich, menażek, pocisków do moździerzy, taśm z nabojami, plecaków, mundurów Gocz, który będąc piętnastoletnim chłopcem był świadkiem walk, urządził wstrząsającą ekspozycję. Zaprezentowano mundury piechoty polskiej i radzieckiej, mundur radzieckiego czołgisty, a także noszące ślady kul elementy wyposażenia żołnierzy. Na wystawie prezentowane były również odznaki i odznaczenia bojowe. Ekspozycję uzupełniają plansze przedstawiające plany bitew z II wojny światowej, m.in. plan bitwy o Przełęcz Dukielską Zdaniem Teodora Gocza właśnie część wojenna uratowała Muzeum, które dzięki tej wystawie wryło się w pamięć władz.
W 1974 roku Izba Pamiątek Kulturalnych decyzją Rady Muzealnej przekształcona została w Muzeum Kultury Łemkowskiej i Pamięci Wojennej.

W 1976 roku miał miejsce tragiczny w skutkach epizod w historii muzeum.

W latach 70-tych od weteranów walk o Przełęcz Dukielską wyszła inicjatywa uczczenia poległych żołnierzy.
Pomnik wzorowany był na pomnikach radzieckich. Pod nim złożono kości 4 żołnierzy Armii Czerwonej poległych w Polanach. Pomnik miał wymiary ok. 1,5m x 2m. Główne prace wykonywali łemkowscy żołnierze, uczestnicy tych walk: Józef Madzik z Bartnego - saper Wojska Polskiego oraz Teodor Kuziak były żołnierz Armii Czerwonej. Pomagali w budowie dawni partyzanci m.in. Paweł Jurkowski i Petro Kohut z także mieszkańcy wsi Zyndranowa. "Pomnik miał kształt cokołu, zwieńczonego pięcioramienną gwiazdą zrobioną z łusek po pociskach moździerzowych. Wykonany był z kamieni, hełmów i łusek pocisków znalezionych na polu bitwy o Przełęcz Dukielską. Napisy na tablicach "Wieczna sława poległym żołnierzom w latach 1944 - 45 - Łemkowie" były w języku rosyjskim, polskim i słowackim".
Postanowiono pomnik odsłonić 6 X 1976 roku. Na tę uroczystość zaproszeni zostali jego twórcy, uczestnicy walk, przedstawiciele Muzeum Braterstwa Broni w Dukli. Odsłonięcie pomnika zbiegało się w czasie z wizytą dziennikarzy telewizji czechosłowackiej z Koszyc. Przybycie dziennikarzy i nakręcenie przez nich materiału filmowego rozpętało burzę. Do muzeum przybyła delegacja Muzeum Okręgowego w Krośnie, aby sprawdzić zasady funkcjonowania placówki. Stwierdzono, że pomnik nie jest wkomponowany w krajobraz. Po tej wizycie Teodor Gocz otrzymał pismo, w którym nakazano pomnik rozebrać. Według władz wybudowany był nielegalnie. Do Zyndranowej przybyła Milicja Obywatelska, która ogrodziła teren wokół pomnika i umieściła tabliczkę "Uwaga niewypały". Władze wojewódzkie postanowiły pozbyć się niewygodnego dla siebie pomnika, wydano rozkaz zlikwidowania obiektu. Saperzy z dębickiej jednostki opasali szczelnie pomnik - obelisk trotylem. Podobno było tego 24 kilogramy. Przed zdetonowaniem mieli zabezpieczyć pobliskie domy, ale jakoś zapomnieli. 1 XII 1976 roku kości czterech spoczywających żołnierzy i pomnik wyleciały w powietrze. Potężny huk i fala wybuchu naruszyła okoliczne zabudowania.

Zburzenie pomnika wywarło wpływ na funkcjonowanie Muzeum. Wybuch uszkodził budynki mieszkalne. Tylko dzięki kierunkowi wiatru obiekty nie spłonęły. Pierwszy okres upłynął na remontach i naprawach szkód. Jednym ze skutków traktowania pomnika jako zbioru niewypałów było ogołocenie wojennej części ekspozycji. Cały zbiór militariów z Zyndranowej zabrany został przez jednostkę wojskową z Dębicy i przekazany do okolicznych szkolnych izb pamięci tego regionu.

W latach 80-tych Muzeum Kultury Łemkowskiej mimo że borykało się z problemami finansowymi wiązało duże nadzieje na poprawę sytuacji. Powiększyła się ekspozycja obrazów Teodora Kuziaka, który namalował m.in. cerkwie w Mszanej, Zyndranowej, Komańczy i Ropkach. Działalność Teodora Gocza koncentrowała się wokół konserwacji eksponatów. W 1988 zorganizowano wystawę zatytułowaną "Łemkowska sztuka ludowa w rzeźbie i łemkowskie stroje ludowe w Polsce" W latach 90-tych, mimo wielkich trudności Muzeum nie zaprzestało swej działalności wręcz przeciwnie. W 1993 roku zorganizowano wystawę "Wspomnienia pisane woskiem". Prezentowano na niej pisanki Aleksandry Hryńczuk - Polańskiej. Otworzono wystawę zatytułowaną "Cerkwie malowane", którą poświęcono Teodorowi Kuziakowi. Zorganizowano wystawę poświęconą Nikiforowi Krynickiemu z okazji 25-tej rocznicy śmierci. Mimo trudności finansowych, z którymi zmagało się Muzeum to jednak powiększało się o nowe obiekty. 1 stycznia 1994 roku na drzwiach starej łemkowskiej chaty w Zyndranowej pojawiła się wywieszka: Muzeum nieczynne do odwołania, a powodem był brak funduszy na opłacenie przewodnika. Pomimo dużych osiągnięć przestało formalnie funkcjonować. W pierwszych miesiącach 1996 roku sytuacja Muzeum Kultury Łemkowskiej stała się dramatyczna. Po wycofaniu się Urzędu Miasta i Gminy Dukli z finansowania placówki (chodziło głównie o zatrudnienie pracowników), z powodu braku środków na działalność, ratunkiem dla muzeum stało się oddanie placówki pod opiekę Muzeum Okręgowemu w Krośnie, tworząc z autonomicznej placówki, oddział etnograficzny Muzeum w Krośnie. Teodor Gocz i jego żona Maria stali się etatowymi przewodnikami muzealnymi. Upowszechniając kulturę łemkowską robili to co lubieli najbardziej, patrząc jak przeprowadzane są remonty z własnych środków Muzeum Okręgowego.

1 stycznia 1999 roku Muzeum zostało pozbawione i tego mecenatu. Muzeum Okręgowe w Krośnie wypowiedziało umowę.

Dzień dzisiejszy muzeum to nadal nikła pomoc ze strony władz i ogromne zaangażowanie i siła woli Fedora Gocza, który nadal prowadzi skansen w Zyndranowej. To dzięki niemu, eksponaty są prezentowane w należny im sposób a powstała w połowie lat 80-tych impreza "Od Rusala do Jana" na stałe wpisała się do kalendarza imprez, gromadząc Łemków i miłośników ich kultury z całego świata.

Eksponaty prezentowane dziś w Zyndranowej budzą podziw zarówno dla Łemkowskiej kultury jak i do zaangażowania Fedora Gocza.

Źródła:
Elżbieta Słyś-Janusz "Nad rzeką Panną" Krosno 1998
Małgorzata Szumielewicz "Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej jako ośrodek kulturotwórczy" Tyczyn 2000
Małgorzata Szumielewicz "Przejawy kultury łemkowskiej w Polsce południowo-wschodniej" Tyczyn 2000

Wszystkie uwagi kierować proszę na adres bartek@beskid-niski.pl
Liczba zdjęć: 30
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa
Zyndranowa

Aktualizacja: 2005-12-20




beskid-niski.pl na Facebooku


 
4537

Komentarze: (0)Dodaj komentarz | Forum
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy.

Imię i nazwisko:
E-mail:
Tekst:
Suma liczb 2 i 7: (Anty-spam)
    ;


e-mail: bartek@beskid-niski.pl
Copyright © 2003 - 2016 Wadas & Górski & Wójcik
Wsparcie graficzne: e-production.pl
praca w Niemczech|prosenior24.pl
Miód
Idea Team
Tanie odżywki
Ogląda nas 30 osób
Logowanie