Oznaczenia cmentarzy w terenie

W ciągu 90 lat istnienia cmentarzy wojennych na terenie Beskidu Niskiego oraz Galicji Zachodniej, nie wykształcił się jednolity system oznakowania cmentarzy.

Jako pierwsze wraz z powstaniem cmentarzy pojawiły się "słupy informacyjne" jako oznaczenie cmentarzy. Była to betonowa, owalna tablica posadowiona na betonowym, dwumetrowym słupku, zwieńczona krzyżem maltańskim przedstawiająca numer obiektu oraz napis w języku polskim i niemieckim (Cmentarz Wojenny, Kriegerfriedhof oraz czasami Droga, Zugang), z reguły usytuowana w bezpośredniej bliskości cmentarza lub przy drodze bez wskazania kierunku dojścia do obiektu.
Do dnia dzisiejszego zachowało się kilkadziesiąt takich oznaczeń (niektóre w stanie bardzo dobrym a niektóre wymagające natychmiastowej renowacji).

W latach 70-tych i 80-tych tj. w czasach rozwoju tzw. turystyki kwalifikowanej, obiekty cmentarne pozbawione opieki przez ponad pół wieku, w większości były już w opłakanym stanie a znalezienie cmentarza często graniczyło z cudem, gdyż miejsca, które z założenia miały być eksponowane i widoczne z daleka, porosły gęstym lasem, kryjąc cmentarze tylko dla wtajemniczonych. Postanowiono wytyczyć kilkadziesiąt "szlaków cmentarnych" oznaczających dojścia do cmentarzy oddalonych od głównych dróg jezdnych. Ten system szlaków powstał poza systemem znakowania PTTK i często jest elementem uzupełniającym, pozwalającym dotrzeć w miejsca nie oznaczone szlakami turystycznymi. Początek takiego szlaku wyznacza drewniana tabliczka kształtem zbliżona do standardowej tabliczki szlakowej, natomiast w terenie jest to namalowany z reguły na drzewach kwadrat, składający się z dwóch trójkątów; białego i czarnego. Mimo upływu czasu i postępowaniu zniszczeń tabliczek jest to czasami jedyny sposób dotarcia do obiektów znajdujących się w oddali od szlaków turystycznych. Wielka szkoda, że "szlaki cmentarne" nie są utrzymywane na równo z turystycznymi szlakami PTTK.

W latach 90-tych pojawiły się kolejne tabliczki oznaczające dojście do cmentarzy. Nie pasujące do otoczenia, brzydki, blaszane tablice, umieszczane na stalowych rurkach. Jest ich stosunkowo dużo, ale przynajmniej cieszy fakt, że są jakimkolwiek uzupełnieniem informacyjnym.

Ostatni etap znakowania to tablice, które pojawiły się w ostatnich latach w związku z odnawianiem cmentarzy przy współudziale austriackiej organizacji Austriacki Czarny Krzyż (OSK). Duże metalowe tablice, umieszczane są przy drogach samochodowych i w jednym wzorze graficznym informują albo o kierunku dojazdu do konkretnego cmentarza - wtedy pojawia się jego numer lub mają charakter ogólno-informacyjny kierując zainteresowanego w stronę cmentarzy wojennych nie podając ich konkretnej numeracji ( jest ich wtedy z reguły kilka) prócz napisu informującego, na tych tablicach znajduje się symbol OSK

Wszystkie uwagi kierować proszę na adres bartek@beskid-niski.pl