|
|
 |
| |
Desznica (opis + foto)
Desznica - w odległości 9 kilometrów od Nowego Żmigrodu oraz 15 kilometrów od granicy ze Słowacją, znajduje się niewielka wieś Desznica. Położona jest pośród wysokich gór Beskidu Niskiego. Od południa dolina ograniczona jest potężnymi, przekraczającymi 700 metrów, masywami Kolanina (705 m. n.p.m.) oraz Kamienia (714 m. n.p.m.), od północy dolinę ograniczają łagodniejsze, 500 metrowe, pokryte rozległymi łąkami wzgórza Walik i Jeleń.
Od północy Desznica graniczy z wsiami Brzezowa oraz Skalnik, na wschodzie są Kąty oraz nieistniejący dziś Hałbów, na południu - Świątkowa Wielka i Kotań a na zachodzie graniczy z wsią Jaworze.
Przez wieś przepływa niewielki potok Ryj zwany dawniej Deszniczanką (spływający spod pobliskiego szczytu Ostrysz 635 m n.p.m.), który po przepłynięciu Jaworza i Desznicy zasila w Kątach wody Wisłoki.
Powstanie wsi należy wiązać z właścicielami Żmigrodu a losy Desznicy zawsze były związane z dobrami żmigrodzkimi. Pierwsze wzmianki o Desznicy pochodzą z 1560 roku i 1576 roku, kiedy to król Stefan Batory potwierdza Mikołajowi i Markowi Stadnickim dwa przywileje odnoszące się do lokacji wsi na prawie wołoskim. Desznica była jedną z wsi "klucza" Stadnickich (wraz Myscową, Polanami, Olchowcem, Ciechanią, Żydowskiem, Krempną, Grabiem, Ożenną, Rozstajnem, Długiem, Nieznajową, Świątkową Małą, Jaworzem i Brzezową). W 1580 roku sołtysem Desznicy i Jaworza był Kostek Desznicki. Jego potomkowie dzierżyli sołtysowstwo przez blisko 80 lat. Potwierdził to dokument z 1659 roku sygnowany przez króla Jana Kazimierza, który przyznał im wolny łan wybraniecki z obowiązkiem służby w piechocie wybranieckiej. Z początkiem XVIII wieku właścicielem był Onufry Łannik a w 1765 roku szlachcic Jan Skwarczyński. W 1781 roku Desznica powróciła w ręce Stadnickich. Według danych z 1785 roku, Desznicę zamieszkiwało 375 osób 9-ciu Żydów i 2 łacinników.
Od 1808 roku właścicielem Desznicy na mocy umowy z administracją galicyjskich dóbr kameralnych został Józef Kotarski. W tym czasie sołtysami wsi byli Teodor i Szczepan Szymański oraz Jan Danik. Później właścicielem został książę Eustachy Sanguszko, który w 1883 roku wieś wraz z pobliskim Jaworzem sprzedał Franciszkowi Gaszyńskiemu. Ten był właścicielem tylko jeden rok, w 1884 roku sprzedał ją Żydowi - Aronowi Schussowi.
To właśnie w 1884 roku nastąpiło bardzo ważne wydarzenie dla mieszkańców wsi a mianowicie właściciel Aron Schuss rozparcelował pomiędzy gospodarzy pańskie grunty co pozwoliło większości rozpocząć nowe "gospodarcze życie" dając w końcu możliwości godnego życia za ciężką pracę na tej mało urodzajnej ziemi.
Desznica razem z Jaworzem i Hałbowem należały do jednej gromady więc miały wspólną parafię, sołtysa oraz szkołę a ich historia przeplata się na wielu płaszczyznach i często o pewnych zdarzeniach należy pisać wspólnie dla tych trzech wsi.
 W czasach Austro-Węgier wielu mieszkańców Desznicy szukało zarobku poza swoją wsią. Najbliżej było na Węgry gdzie często wyjeżdżano na żniwa. Jednak główna fala emigracji ukierunkowana była na Stany Zjednoczone i Kanadę. Tak z Desznicy jak i z okolicy emigrowało wiele osób - najczęściej po kilka osób z jednej rodziny. Pierwsi emigranci wyruszyli za Ocean jeszcze w XIX wieku. Gdy oni przetarli szlaki ruszyła na przełomie XIX i XX wieku prawdziwa fala emigracji. Część zostawała w Ameryce na stałe a część po kilku latach pracy wracała a zarobione pieniądze najczęściej inwestowano w Desznicy, gdzie kupowano za nie pola, budowano chaty i rozwijano wiejskie gospodarstwa. Tylko w 1909 roku z samej Desznicy wyjechały 103 osoby co potwierdza ogromną falę wyjazdów do Ameryki.
Początek drugiej dekady XX wieku to również czas powrotów z Ameryki oraz niewielkiego polepszenia się warunków życia mieszkańców Desznicy, jednak nadal wszystko wymagało ogromnego nakładu pracy. Ten okres to również okres rozwoju wsi i jej infrastruktury.
W latach 1896-1904 dużą inwestycją w okolicy, która przyniosła dużą korzyść mieszkańcom Desznicy, była budowa drogi (ówczesnej I-klasy) zaprojektowanej przez inż. Lipczyńskiego z Kątów przez Desznicę do Świątkowej.
Początek XIX wieku to rozwój szkolnictwa na terenie całej Łemkowszczyzny. W 1841 roku w parafialnej szkole w Desznicy nauczał Jan Szkymbowicz. Początkowo do szkół uczęszczała niewielka liczba dzieci i tak w 1851 roku do szkoły w Desznicy uczęszczało zaledwie 15 uczniów. W latach późniejszych te liczby rosły choć i tak nie wszystkie dzieci objęte obowiązkiem szkolny uczęszczały do szkoły i tak np. w 1867 roku na 73 dzieci objętych obowiązkiem szkolnym do szkoły uczęszczało 54.
 W 1888 w centrum Desznicy, znajdowała się wybudowana w roku 1888 szkoła podstawowa - 4-ro klasowa. Z początku nauczano tylko w języku łemkowskim lecz w dwudziestoleciu międzywojennym po ukonstytuowaniu polskiej władzy nauczano już w języku polskim z niewielkim udziałem języka łemkowskiego a podczas okupacji niemieckiej, językiem nauczania był wyłącznie ukraiński. Na przełomie XIX i XX wieku do szkoły uczęszczało blisko 80 dzieci z rodzin łemkowskich (w 1900 roku w Desznicy było 88 gospodarstw w których zamieszkiwały 473 osoby). Warto wymienić z nazwiska kilku nauczycieli, którzy uczyli w szkole w Desznicy i zapadli szczególnie w pamięć mieszkańcom wsi: Chomiak, Dorikiewicz, Garbaczyk, Biczuk (ukraiński nauczyciel podczas niemieckiej okupacji) oraz uczący języka polskiego - Janiszewski.
Czas pierwszej wojny światowej rozpoczął się od kilku aresztowań mieszkańców wsi i wywózki do obozu w Tallerhoffie koło Grazu w Styrii w Austri - zginął tam między innymi wywieziony ze wsi ks. Aleksander Silecki (jak wspomina ks. Stefan Szalasz: "...Komenda wojsk austriackich chciała zrzucić z siebie odpowiedzialność za porażki na froncie składając winę na zdradę. W dekanacie dukielskim aresztowano wszystkich księży z wyjątkiem księży - Ukraińców. Pierwszego aresztowano o. Aleksandra Sileckoho proboszcza w Desznicy i osadzono w więzieniu w Jaśle...". Ponadto wielu mężczyzn zostało powołanych do armii austriackiej. W tym czasie sołtysem był Wasyl Gabowski. Z początkiem wojny armia rosyjska wyparła armię austriacką, a gdy po krótkim czasie armia rosyjska znów została wyparta, wielu młodych ludzi dołączyło do wycofującej się w głąb Rosji armii. Wielu spośród tych co wyjechali, powróciło na Łemkowynę. Wielu jednak zostało wysłanych na Syberię gdzie słuch po nich zaginął. Ci którzy powrócili zostali natychmiast wcieleni do armii austriackiej i walczyli na froncie włoskim.
Po zakończeniu I Wojny Światowej rozpoczął się na terenie łemkowszczyzny trudny okres odbudowy wsi i powrotu do stabilizacji gospodarczej. Na powrót odżył handel, rzemiosło i uprawy. Szczególnie ważny dla mieszkańców wsi był rok 1925 kiedy to we wsi przeprowadzono znacznie zwiększającą efektywność rolnictwa - komasację gruntów.
Według pierwszego spisu przeprowadzonego po zakończeniu wojny (1921 rok), Desznicę zamieszkiwało 441 osób z czego 429 osób to grekokatolicy, 4 osoby to byli rzymscy katolicy a 8 osób było wyznania mojżeszowego. Mieszkające we wsi rodzina żydowska, prowadziła karczmę i sklep. Niezależnie od handlu prowadzonego przez żydowską rodzinę we wsi funkcjonował sklep prowadzony przez miejscowego. Prócz tego we wsi funkcjonowała kasa cerkiewna i kasa bracka.
 Z czasem, mieszkańcy zapomnieli o zniszczeniach wojennych, oprócz pracy coraz częściej znajdowano czas na wszelakie rozrywki. W 1929 roku została otwarta w Desznicy czytelnia imienia M. Kaczkowśkiego, która niezależnie od niesionych idei służyły przede wszystkim ludziom i tak przez nich były postrzegane. W latach 30-tych w łemkowskich wsiach coraz większą popularność zyskiwały kółka teatralne - takie również z czasem otwarto przy czytelni w Desznicy (1935 rok).
W 1931 roku przeprowadzono spis ludności - powierzchnia wsi wynosiła 7,24 km2 a liczba domostw i mieszkańców w porównaniu do spisu z 1900 roku - wzrosła - we wsi były 92 domy i 520 mieszkańców.
Desznica, Jaworze i Hałbów miały wspólną parafię greckokatolicką z pochodzącą z 1710 roku cerkwią pod wezwaniem świętego Dymitra, którą wybudowano na miejsce najstarszej desznickiej cerkwi, która spłonęła. W 1790 roku wybudowano w Desznicy nową cerkiew, była to jedna z nielicznych w okolicy, cerkiew murowana. Cerkiew ta po blisko stu latach użytkowania została odnowiona w 1884 roku i doposażona z inicjatywy i środków urodzonego i wychowanego w Desznicy - Metropolity Halickiego - Sylwestra Sembratowicza (urodził się w Desznicy w roku 1835 jako syn miejscowego parocha Lwa Sembratowicza, zmarł w 1898 roku - pochowany jest w najznamienitszych kryptach cerkwi św. Jura we Lwowie). Cerkiew była remontowana również w kolejnych latach - poważne prace wykonano w 1898 roku, w 1901 roku oraz 1930 roku.
Cerkiew w Desznicy służyła nie tylko mieszkańcom Jaworza, Hałbowa i Desznicy... po epidemii cholery w wieku dziewiętnastym, która zdziesiątkowała okoliczne wsie, spowodowała napływ ludności polskiej do sąsiadujących od północy Brzezowej, Skalnika i Kątów co spowodowało że nieliczni i tak Łemkowie zamieszkujący te wsie nie mieli szans i funduszy na własną świątynię i na Służbę wędrowali do Desznicy.
 Szczególnie warta uwagi jest postać księdza Aleksandra Sileckiego, który w 1914 roku został wywieziony do Tallerhofu gdzie wkrótce zmarł. Jego następcami w dwudziestoleciu międzywojennym był kolejno ks. Czołacz, ks. Kliuka, ks. Pljacko a także ks. Mikołaj Liskiewicz, który został zamordowany przez polskie podziemie 4 sierpnia 1944 roku (jego nagrobek znajduje się w pobliżu cerkwi). Po jego śmierci, cerkiew nie została ponownie obsadzona.
Pod koniec 1926 roku rozpoczęły się na Łemkowszczyźnie konwersje na prawosławie - dopiero w marcu 1928 roku władze państwowe pod wpływem wielu próśb min. metropolity, uznały trwałość wyznania prawosławnego na tych terenach, tworząc w Desznicy jedną z pięciu filii parafii prawosławnej podporządkowanych parafii we Lwowie. W 1928 roku fillii parafii lwowskiej w Desznicy podlegało 1300 wyznawców prawosławia z powiatu jasielskiego (Świątkowa Wielka i Mała, Hałbów, Świerzowa) z czego 200 z samej Desznicy. W 1928 roku złożono również wniosek (rozpatrzony negatywnie) o rozbudowę filii w Desznicy przez włączenie wsi Brzezowa, Jaworze i Kotań. Warto zwrócić uwagę, że już pod koniec 1926 roku, w centrum wsi znajdowały się dwie cerkwie - murowana greckokatolicka oraz niewielka, sfinansowana i zbudowana przez mieszkańców, niewielka cerkiew prawosławna. Księża Biczuk, Semeniuk to nazwiska opiekunów duchowych, którzy przez następne lata byli szczególnie wspominani przez prawosławnych mieszkańców Desznicy.
Pod koniec 1927 roku został skierowany na Łemkowszczyznę obecny święty, męczennik Cerkwi Prawosławnej Ks. Paweł Szwajko. Prowadził pracę duszpasterską nie tylko w Desznicy ale też w Świątkowej i Kotani.
 Hierarchia greckokatolicka w latach trzydziestych rozpoczęła akcję propagandową na rzecz wzmocnienia wśród ludności przywiązania do wiary katolickiej. Kler unicki organizował w tym czasie soborczyki dekanalne, wizytacje, uroczyste odpusty. Dwukrotnie odwiedził w tym czasie Łemkowszczyznę biskup przemyski Jozafat Kocyłowski, występując z ostrą krytyką wobec przechodzących na prawosławie. Działania te miały jednak odwrotny skutek. 27 września 1932 roku, gdy biskup Kocyłowski wygłaszał kazanie w Desznicy, w odległości 150 metrów od cerkwi greckokatolickiej zebrało się na nabożeństwo około dwóch tysięcy wyznawców prawosławia. Obecny tam ks. Tychowski z Radocyny wygłosił kazanie, w którym skrytykował rząd austriacki za gnębienie prawosławia w okresie galicyjskim, a pochwalił rząd polski, nawołując ludność do lojalizmu wobec władzy, nieuchylanie się od płacenia podatków oraz nieuchylanie się od obowiązku służby wojskowej.
Dnia 6 marca 1934 r. (w miesiąc po powstaniu Administracji Apostolskiej Łemkowszczyzny), odbył się w Desznicy, przy
udziale osiemnastu księży prawosławnych pod przewodnictwem dziekana
hieromnicha Filoteusza Narko ze Lwowa, zjazd duchowieństwa, w czasie którego
akcentowano potrzebę powołania biskupa-wikariusza dla Łemkowszczyzny. Powyższa propozycja nie zyskała uznania w kręgach państwowych
 Podczas niemieckiej okupacji, sołtysem Desznicy był Antoni Terpak. Na początku 1940 roku we wsi było 109 gospodarstw. Były to drewniane chaty kryte gontem, blachą i słomą. Kiedy w 1944 roku front zbliżył się do Desznicy (zatrzymał się na długi czas około 5 kilometrów od wsi), niemieccy żołnierze w ciągu jednego dnia wygnali z domostw, mieszkańców czterech wsi - Desznicy, Jaworza, Hałbowa i Kotani. Te rodziny, w których nie było małych dzieci, czy ludzi starszych, zostały wywiezione na roboty do Niemiec a resztę wykorzystywano do budowy dróg i umocnień w Karpatach. Podczas walk, które toczyły się w styczniu 1945 rok w okolicach Desznicy, w wyniku ostrzału artyleryjskiego, poważnie uszkodzona została murowana cerkiew greckokatolicka
Po wojnie, wszyscy co przeżyli, powrócili do swoich domów o ile jeszcze istniały - wiele spośród nich stała spalona a część została rozebrana, wojny nie przetrwała cerkiew prawosławna. Nie było we wsi co jeść i gdzie mieszkać więc wielu pośród mieszkańców za namową władz, zdecydowało się na wyjazd na sowiecką Ukrainę gdzie obiecano im domy, ziemię, chleb i dobrobyt. Mieszkańcy wyjeżdżając na sowiecką Ukrainę (najczęściej w rejon Kałusza) zabrali ze sobą część wyposażenia cerkwi w tym min. oprawiony w srebrne ramy obraz przedstawiający kardynała Sylwestra Sembratowicza. Pozostali mieszkańcy (42 osoby), zostali wysiedleni w ramach Akcji "Wisła" a część gospodarstw, które przetrwały walki frontowe przełomu 1944 i 1945 roku, zostały zajęte przez mieszkańców okolicznych, polskich wsi oraz sprowadzanych na teren Łemkowszczyzny osiedleńców.
Dekretem z dnia 29.12.1947 r. wydanym przez bpa Franciszka Bardę, została tu utworzona ekspozytura parafii Nowy Żmigród do której należały Desznica i  Jaworze. Do 1957 r. obsługiwana była przez księży z Nowego Żmigrodu. Dzisiejszy kościół w Desznicy (dawna cerkiew greckokatolicka) z pewnego względu jest wyróżniona i unikatowa pośród innych okolicznych świątyń - w ołtarz głównym znajdują się fragmenty relikwii św. Wojciecha i św. Katarzyny
W dniu 6 i 7 września 1952 r. we wrześniu wraz z młodzieżą nocował w Desznicy Karol Wojtyła a w dawnej cerkwi sprawował Najświętszą Ofiarę.
Dnia 08.11.2008 roku, odbył się w Desznicy pierwszy od 50 lat odpust ku czci patrona parafii greckokatolickiej - św. Dymitra.
Dziś Desznicę zamieszkuje około 350 osób.
Warto poszukać i zobaczyć:
- cmentarz wojenny nr 7
- dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem świętego Dymitra
- cmentarz parafialny
- przydrożne krzyże i kapliczki
Jak trafić do Desznicy ??
Pieszo bądź rowerem
Do Desznicy nie został wyznaczony żaden szlak turystyczny co powoduje, że z reguły jest pomijana przez turystów, aczkolwiek z dotarciem do wsi nie ma najmniejszego problemu.
- w poprzek Głównego Szlaku Beskdzkiego, przez przełęcz pomiędzy Kolaninem a Przełęczą Hałbowską, przebiega utwardzona droga z Kotani do Desznicy (30 min z przełęczy do Desznicy)
- od północy dojście do Desznicy ze wsi Skalnik - wyraźną ścieżką przez widokowe łąki
- szosą z Kątów
- szosą z Jaworza (drogą przez Jaworze można wejść na masyw Ostrysza gdzie przebiega szlak czerwony z Bartnego do Kątów oraz szlak żółty z Mrukowej fo Krempnej
Samochodem
- do Desznicy dojazd drogą asfaltową od strony Kątów
Jeśli posiadasz jakiekolwiek informacje, zdjęcia, materiały związane z tą wsią, znasz ludzi lub potomków tych, którzy stąd pochodzili...napisz do mnie...bartek@beskid-niski.pl
Liczba zdjęć: 32  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
|  | Desznica |
| |
|
Aktualizacja: 2013-05-31
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
5733
| DasWar (das47@hotmail.com) - 2016-12-14 21:12:28 | | clonazepem clonazepam side effects depression alprazolam online clonazepam memory loss. clonazepam uses iv clonazepam clonazepam 2mg tablets clonazepam cost . clonazepam tab 1mg clonazepam sleep . clonazepam sleeping pill clonazepam withdrawal side effects clonazepam withdrawal duration order adipex clonazepam side effects in men clonazepam 500mg | | | | hiz (green_dog12@hotmail.com) - 2016-11-26 13:51:12 | | clonezapam kpins 1mg clonazepam uk buy clonazepam online uk. colanapins pills rivotril side effects clonazepam indications paxam 0.5 . buy clonazepam online canada clonazepam drug . how much does clonazepam cost without insurance clonazepam tab 1mg clonazapan clonazepam for sleep disorders brand name for clonazepam clonazepam 1 mg | | |
|
