|
|
 |
| |
Teorie pochodzenia Łemków na podstawie historii osadnictwa w Beskidzie Niskim
Z racji ubogiego materiału historycznego oraz nikłych śladów kultury materialnej sprzed stuleci, bardzo trudno dziś ustalić ze stu procentową pewnością jakie jest faktyczne pochodzenie Łemków. Próbowano to ustalić w latach 20-tych i 30-tych XX-go wieku jednak wybuch II-giej wojny światowej, zastopował bardzo obiecujące i ciekawe badania...po wojnie tragiczne wydarzenia, które dotknęły ludność łemkowską spowodowały, że... nie było już co badać.
Dziś istnieje kilka teorii mniej lub bardziej tłumaczących pochodzenie Łemków, a każda z tych teorii posiada kilka mutacji. Na potrzeby tej strony internetowej przedstawię w formie uproszczonej trzy najbardziej popularne hipotezy, jednak fakty historyczne oraz badania archeologiczne pozwalają w stosunku do każdej z nich przedstawić kontrargumenty ...trudno jednak jednoznacznie określić, która z nich jest prawdziwa, prawdopodobnie każda z nich zawiera jakieś ziarno prawdy, jednak jest to pole do bardzo szerokiej dyskusji, do której zapraszam na tym forum.
Teoria wołosko-ruska - jest to teoria powszechnie uznawana za oficjalną w historiografii i badaniach polskich. Dwa wieki badań, to intensywny rozwój tej teorii i jej mutacji, jednak dosyć stosunkowo łatwych do obalenia rzeczowymi argumentami.
Plemienne osadnictwo do X-tego wieku nie objęło swoim zasięgiem terenu Beskidu Niskiego i dzisiejszej łemkowszczyzny i skupiło się tylko na terenach nizinnych ( do 350 m. n.p.m. ), tereny śródgórskie jeszcze długo pozostawały wyludnione. Osadnictwo w wiekach XI-XIII było samoistne, przypadkowe i przez nikogo nie kontrolowane; były to pojedyncze osady, składające się z reguły z dwóch, trzech gospodarstw, nikomu nie podległych i od nikogo nie zależne ( wyjątkiem były grody, które stanowiły zaczątki późniejszych miast - np. Żmigród )
Okres intensywnego zasiedlania terenów dzisiejszej łemkowszczyzny rozpoczął się za panowania Kazimierza Wielkiego ( około roku 1340 ) po przyłączeniu Rusi Czerwonej. Karpackie pogranicze polsko-węgierskie było wciąż bezludne a w interesie króla było zasiedlenie terenów nadgranicznych aby zapobiec samoistnemu procesowi zasiedlania terenów górskich ludnością z południowej strony Karpat, co wiązało się ze stopniową utratą ziem. Jako, że większość terenów należała do monarchy, to właśnie on rozpoczął proces zasiedlania terenów przedgórza Beskidu Niskiego ( z tego okresu pochodzą min. Łosie, Tylicz, Ropica Ruska ), jednak osadnictwo królewskie nie ingerowało we właściwe tereny Beskidu Niskiego ograniczając się do bardziej urodzajnego przedgórza. Jak się okazało lepszym sposobem zasiedlenia tych ziem, było nadanie ich bogatym rodom oraz rycerstwu. Osadzanie rodów rycerskich miało też pierwszorzędne znaczenie dla obronności państwa. W skutek tych nadań do XVI-tego wieku w Beskidzie Niskim prawie nie było już dóbr królewskich. Tereny te stały się własnością duchowieństwa tzw. Państwo Muszyńskie oraz bogatych rodów ( Gładyszów, Stadnickich, Balów, Cieklińskich ). Mino, że nastąpił teoretyczny podział własnościowy tych ziem, to pozostawały one nadal bardo słabo zagospodarowane. Bardzo ciężko było namówić osadników do przybycia na mało urodzajne, kamieniste gleby karpackie. Wsie lokowane w tym okresie z reguły otrzymywały "prawo niemieckie", byli to osadnicy polscy oraz nieliczni niemieccy, którzy z czasem się zasymilowali z ludnością polską.
Kiedy w połowie XV-tego wieku wyczerpał się potencjał zasiedlania gór przez polskich osadników, rozpoczął się kolejny, masowy już etap zasiedlania terenów Beskidu Niskiego, była to tzw. kolonizacja wołosko-ruska. W Beskid Niski i jego przedgórza w pierwszej kolejności napłynęła ludność ruska, pochodząca zza południowego grzbietu Karpat i przybyła tutaj w poszukiwaniu nowych ziem przenosząc się w kierunku zachodnim. Byli to rolnicy, wyznania prawosławnego pochodzący z obszarów o dobrych i urodzajnych ziemiach, nie potrzebowali ani lasów ani górskich plan; swoje osady w większości zakładali na słabo zalesionych, w miarę równych terenach często zamieszkanych już przez ludność polską, jednak jako że możliwości na przedgórzu nie były zbyt duże, wybierali też co bardziej urodzajne doliny śródgórskie, zakładając wsie na tzw. " surowym korzeniu" - karczując puszczę.
Wraz z rusinami na teren Beskidu Niskiego napłynęli wołoscy pasterze. Według dzisiejszej wiedzy byli to bałkańscy pasterze ( tzw. Arumuni ) z domieszką pierwiastków albańskich oraz słowiańskich. Podaje się kilka powodów wędrówek Wołochów wzdłuż łuku Karpat; by to min. zrost potęgi tureckiej na Bałkany, ciągłe zamieszki wojenne, napór tatarski czy prozaiczny brak paszy dl stad. Wołosi byli ludem koczowniczym, poddającym się ciągłym wędrówkom, zajmującą się przede wszystkim pasterstwem; wędrowali grupami rodowymi wraz ze stadami zwierząt, wybierali tereny gdzie mogli korzystać z rozległych pastwisk górskich, które po wyeksploatowaniu opuszczali, płacąc za ich korzystanie właścicielom daniny w naturze. W interesie właścicieli tych ziem było osiedlenie Wołochów na jednym terenie. Wołosi, podobnie jak Rusin byli wyznania prawosławnego.
Za zgodą właścicieli ziemskich, ludność wołoska zakładała swoje wsie zarówno na "surowym korzeniu" jak i zamieszkiwali wsie opuszczone, odkupywali ziemie od polskich osadników lub zamieszkiwali w ich sąsiedztwie. Niektóre wsie nawet celowo były opróżniane z ludności polskiej aby zrobić miejsce osadnikom. Rusini, przeważający liczebnie nad Wołochami, narzucili im swój język, kulturę, osiadły tryb życia oraz gospodarkę rolną.
Ten etap osadnictwa, zakończył się z końcem XVI-tego wieku, kiedy to istniało już ponad 90% wsi i osad z tych, które istniały jeszcze z początkiem XIX wieku. W tym też czasie, wytworzył się podział terytorialny pomiędzy ludnością rusińską oraz ludnością polską, który przetrwał aż do lat 40-tych XX-go wieku
Od zakończenia procesu osadnictwa, rozpoczął się proces asymilacji przybyszów oraz kształtowania i rozwoju grupy etnicznej zwanej dzisiaj Łemkami (wydaje się, że podstawowym kryterium asymilacji była wspólna gospodarka i religia - to właśnie kościół prawosławny "zinstytucjonalizował" te ziemie tworząc podstawy administracji oraz wyznaczając mieszkańcom obowiązki ). Jednak określenie "Łemkowie" pojawiło się dopiero w XIX wieku i pochodzi od słowa "lem" w znaczeniu "tylko", "ale" nadużywanego przez mieszkańców - sami nazywali się "Rusnakami" ale z czasem zaakceptowali to określenie.
Łemkowie, jako odrębna grupa znikąd nie przybyła, ale dopiero w wyniku długich procesów ukształtowała się wchłaniając i asymilując różne procesy oraz różne grupy narodowościowe oraz etniczne; mieli w tym swój udział Rusini, Wołosi, Polacy a nawet Niemcy; ten wielowiekowy proces ukształtował grupę etniczną, która wytworzyła swoją własną kulturę odrębną od innych sąsiadujący grup etnicznych i narodowościowych.
Teoria biało-chorwacka. Jest to teoria, która bardzo dobrze funkcjonuje już od połowy XIX wieku w świadomości i historiografii łemkowskiej. Nie jest ona tak dobrze opracowana jak teoria wołosko-ruska gdyż nigdy Łemkowie nie mieli dużych możliwości badań uniwersyteckich, a Rosjanie i Ukraińcy interesują się tą tematyką sporadycznie. Obecnie jest to teoria uznawana przez środowiska łemkowskie i ukraińskie.
Mówi ona, że już w końcu pierwszego tysiąclecia po Chrystusie na terenach górskich Beskidu Niskiego żyło słowiańskie plemię Biało-Chorwatów. Już w siódmym wieku Chorwaci rozpoczęli wędrówkę z Karpat, przez Dunaj na tereny dzisiejszej Chorwacji, pozostali jedynie mieszkańcy najbardziej niedostępnych gór. Wg tej teorii Biało-Chorwaci wschodni ( zamieszkujący tereny od źródeł Łaby aż po źródła Seretu ), pozostali w górach, zachowali odrębność kulturową i stali się przodkami dzisiejszych Łemków. Ta ludność mimo napływu osadnictwa polskiego, niemieckiego, wołoskiego utrzymała swoją tożsamość oraz kulturę asymilując wszystkich osiedleńców. Akcja kolonizacyjna Kazimierza Wielkiego według tej teorii jest przedstawiana jako próba spolszczenia terenów zamieszkanych już przez lud ruski.
Teoria "trackich pasterzy" Ta teoria o pochodzeniu Łemków powstała stosunkowo niedawno (Sulimirski)...inspiracją były podobieństwa w kulturze oraz nazewnictwie na terenie całych Karpat. Siedmiogród, część dzisiejszej Rumunii oraz część Słowacji zamieszkiwali już w III wieku przed naszą erą Dakowie, jedno z plemion trackich. ( wielki lud indoeuropejski, Tracją nazywano tereny dzisiejszej Bułgarii oraz Turcji europejskiej ). Karpaty według tej teorii należały do Traków...i mimo przejściowej obecności Celtów, którzy z asymilowali się z Trakami były ich obszarem aż do czasów pojawienia się Słowian w IX-tym wieku a nazewnictwo i kultura zostały przyjęte od autochtonów. Osadnictwo wołoskie było według tej teorii po prostu procesem osiedlania się trackich pasterzy
Wszystkie uwagi kierować proszę na adres bartek@beskid-niski.pl
Zostaną one zapisane oraz w nie zmienionej formie pojawią się na stronie tworząc podstawę dyskusji
beskid-niski.pl na Facebooku
|
|
 |
12043
| Sławek Czerwczak (slawek634@gmail.com) - 2022-03-09 02:21:00 | | W roku 1582 kronikarz Maciej Stryjkowski napisał: "Niemcy na Pogórzu osadzeni – Roku zaś 1355, Kazimierz król widząc Pogórskiej Rusi krainy dla częstych najazdów Litewskich zburzone i puste, Niemieckiego narodu ludzi w krainach tamtych osadził, którzy jeszcze i dziś po wsiach mieszkają około Przeworska, Przemyśla, Sanoka i Jarosławia, a jakom sam widział, są ossobliwi gospodarze." | | | | Adam (beskyd@poczta.onet.pl) - 2021-02-18 04:56:33 | | Skłaniał bym się do wariantu drugiego - biało chorwackiego .
Dziewięć lat temu będąc w Kanadzie spotkałem człowieka Chorwata jak się o tym później dowiedziałem .
Na pytanie jego o moje pochodzenie podejrzewając , że raczej nie będzie znał małej miejscowości w beskidach usłyszał o dumnie " z Polski a dokładniej z gór.
Odrazu otrzymałem mały wykład o ludziach zamieszkujących te tereny o ich historii z przed około tysiąca pięciuset lat a więc jeszcze z przed państwowości Polskiej .
I tak w jego mniemaniu rdzenni górale w Polsce nie są polakami a właśnie Białymi Chorwatami !?
Jakie było moje zdziwienie kiedy cztery lata temu zrobiłem test DNA . Okazuje się że , jestem w 44% Bałkańczykiem (tereny dzisiejszej Jugosławi) a tylko w 33% "Europejczykiem ze wschodniej Europy ( tak niestety określa grupę etniczną znajdującą się głównie na obecnych terenach Polski Białorusi i Ukrainy.
W krótkim czasie wykonałem testy swoim rodzicom :
I tak ;
Mój ojciec jest w 57 % Bałkańczykiem i w 43 % Bałtem . Mama zaś 85% Europejką europy wschodniej i w 15 % też Bałkanką.
Muszę nadmienić że moi przodkowie mają udokumentowane przebywanie w w tych terenach od conajmniej 1780 roku. I z żadnych przekazów rodzinnych nie ma wzmianki o koneksjach z Bałkanami. Tak skłaniał bym się do teorii Chorwackiej . Oczywiście trzeba by było to poprzeć badaniami naukowymi na większej liczbie osób . | | | | Caseymitte (patschlot@sslsmtp.download ) - 2017-03-11 07:30:40 | | wh0cd714726 viagra pills | | | | GreddAdvic (grtdd65@klerom.in) - 2016-11-19 10:51:56 | | side effects clonazepam 0.5 mg what is clonazepam what clonazepam buy clonazepam online canada. buy rivotril online uk apo-clonazepam 0.5mg clonazepam side effect clonazepam c 13 . clonazepam bars how to get prescribed clonazepam . brand name of clonazepam buy tramadol online ic clonazepam clonazepam and depression what clonazepam clonazepam dosage for sleep disorder | | | | BertyHop (berty65@bocps.biz) - 2016-10-20 18:49:23 | | . . . . | | |
|
|
|
